[ad_1]
Osmanlı Fikir Akımları, birçok düşünce akımı gibi işler yolunda gitmediği zaman ortaya çıkmıştır. Ne demek bu? Şöyle ki; Osmanlı İmparatorluğu bölünmeye, parçalanmaya doğru gitmekteydi. Bunları önlemek, Osmanlı’nın bütünlüğünü korumak için birtakım fikir akımları ortaya çıkmıştır. Kpss Tarih dersinde bu bölümde Osmanlı Fikir Akımları anlatılacaktır.
Osmanlı Fikir Akımları
Osmanlı İmparatorluğunda görülen düşünce akımları 5 başlıktan oluşmaktadır. Bunlar Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük, Batıcılık ve Adem-i Merkeziyetçilik (Teşebbüs-i Şahsi) olarak bilinmektedir.
1) Osmanlıcılık
Osmanlı Fikir Akımları içinde ilk olarak anlatacağımız akım Osmanlıcılık’tır. Tanzimat Fermanı ile uygulamaya konulan bu fikir akımının temeli 2. Mahmut dönemine kadar uzanmaktadır. Bilindiği üzere Fransız İhtilali ile milliyetçilik akımı hızla yayılmaya başlamıştı. Bunun üzerine Osmanlıcılık akımı ile, Osmanlı İmparatorluğu sınırları içinde yaşayan bütün milletleri dil, din, ırk ve mezhep ayırmaksızın herkesi kanun önünde eşit görmek ve kendilerini temsil etme hakkı vermek amaçlanmıştır.
Tabi ki tüm bunlar Fransız İhtilali ile beraber gelen milliyetçilik akımının önüne geçememiştir. Osmanlı İmparatorluğu altında yaşayan uluslar bağımsızlık için ayaklanmaya devam etmiştir. Dolayısıyla Osmanlıcılık akımı bir işe yaramamıştır.
2) İslamcılık (Ümmetçilik)
Bu düşünce akımı 19. yüzyılın sonlarına doğru 2. Abdülhamit ile beraber devletin resmi politikası haline getirilmiştir. Bir diğer adı Ümmetçilik olan bu fikir akımı kötü gidişatın sebebinin dinden uzaklaşma olduğunu savunmuştur. Her ne kadar Arap milliyetçiliğini ve dağılmayı önleyemese de İslamcılık akımı, Osmanlı devleti içinde yaşayan Müslümanları bir arada tutmayı hedeflemiş ve böylece devletin bütünlüğünü sağlamaya çalışmıştır. Peki başarılı olmuş mudur?
3) Türkçülük
Osmanlı fikir akımları içinde işlediğimiz Osmanlıcılık ve İslamcılık politikaları çözüm olmayınca 20. Yüzyılın başlarında Türkçülük ön plana çıkmaya başlamıştır. Türkçülük, devletin kurtuluşunun milli değerlere bağlı kalmak olduğunu ve bu değerleri korumak olduğunu belirtmiştir.
Bu akımın öne çıkmasının sebebi , Osmanlı sınırları içinde yaşayan Türkleri milli değerler etrafında bir araya getirilerek dağılmayı önlemekti.
4) Batıcılık
Bu fikir akımının temeli Lale Devri’ne kadar uzanmaktadır. Batıcılık, devletin bütünlüğünün ve kurtuluşunun ancak ve ancak Batının biliminden ve teknolojisinden faydalanarak bunları Osmanlı bünyesine alma ile olacağını savunmuştur. Tüm bunların doğrultusunda Batı tarzında yapılan yeniliklere öncelik verilmiştir. Diğer fikir akımları gibi bu düşünce de Osmanlı Devleti’ni kurtaramamıştır. Geç kalınması, tam olarak uygulanamayışı bunlarda etkendir.
5) Adem-i Merkeziyetçilik (Teşebbüs-i Şahsi)
Adem-i Merkeziyetçilik akımı Osmanlı içinde yaşayan vatandaşlara geniş özgürlükler verilmesini ve çeşitli etnik grupların federasyon gibi kendi siyasal yapısı içinde yaşamalarını savunmaktadır.
Kpss genel kültür Tarih dersine ait Osmanlı fikir akımları konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki Tarih konusu Trablusgarp Savaşı olacaktır.
Osmanlı İmparatorluğu döneminde gerçekleşen çeşitli fikir akımları, toplumda farklı düşüncelerin ortaya çıkmasına ve tartışılmasına yol açmıştır. Bu fikir akımları, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde modernleşme ve Batılılaşma hareketlerinin etkisiyle daha da belirgin hale gelmiştir.
1. Islahat Fermanı: Sultan Abdülmecid döneminde 1856 yılında ilan edilen Islahat Fermanı, Osmanlı İmparatorluğu’nda hukuki, siyasi ve toplumsal düzende reform yapılmasını amaçlamıştır. Bu fermanla, imparatorlukta eşitlik, adalet, güvenlik ve vatandaşlık haklarının korunması ön plana çıkmıştır.
2. Tanzimat Fermanı: Sultan Abdülmecid döneminde 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı, Batılılaşma ve modernleşme hareketlerinin başlamasını sağlamıştır. Bu fermanla, Osmanlı İmparatorluğu’nda özellikle hukuki ve toplumsal alanda reformlar gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.
3. İttihat ve Terakki Cemiyeti: 1908 yılında kurulan İttihat ve Terakki Cemiyeti, Osmanlı İmparatorluğu’nda bir dönem önemli bir siyasi güç haline gelmiştir. Bu cemiyet, modernleşmeyi ve Batılılaşmayı savunmuş ve özellikle I. Dünya Savaşı döneminde siyasi olayların şekillenmesinde etkili olmuştur.
4. Osmanlıcılık: Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılmaya başladığı dönemlerde ortaya çıkan Osmanlıcılık akımı, imparatorluğun çeşitli etnik ve dini grupları arasında birlik ve beraberliği sağlamayı amaçlamıştır. Bu akımın temsilcileri, Osmanlı İmparatorluğu’nun bir Türk devleti olmadığını vurgulayarak, “Osmanlılık” kavramına vurgu yapmışlardır.
5. Panislamizm: Osmanlı İmparatorluğu’nda 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkan Panislamizm akımı, İslam dünyasının birliğini savunmuştur. Osmanlı İmparatorluğu’nun İslam ülkeleri üzerinde etkinliğini artırmayı hedefleyen bu akım, ulusal kimliklerin üzerinde bir İslam birliği oluşturulmasını amaçlamıştır.
Bu fikir akımları, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde yaşanan değişim ve dönüşümlerin önemli birer göstergesidir. Bold etiketi kullanılarak önemli yerleri vurgulayalım:
– *Islahat Fermanı*, Osmanlı İmparatorluğu’nda hukuki, siyasi ve toplumsal düzende **reform** yapılmasını amaçlamaktadır.
– *Tanzimat Fermanı*, Osmanlı İmparatorluğu’nda özellikle hukuki ve toplumsal alanda **reformlar** gerçekleştirilmesini hedefleyen bir ferman olup, Batılılaşma ve modernleşme hareketlerinin başlamasını sağlamıştır.
– *İttihat ve Terakki Cemiyeti*, Osmanlı İmparatorluğu’nda modernleşmeyi ve Batılılaşmayı savunan bir siyasi güçtür.
– *Osmanlıcılık*, Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli etnik ve dini grupları arasında birlik ve beraberlik sağlamayı hedefleyen bir akımdır.
– *Panislamizm*, Osmanlı İmparatorluğu’nda İslam dünyasının birliğini savunan bir akımdır.
Tabloları dağıtmaksızın örneklerle değiştirerek tekrar yazalım:
| Fikir Akımı | Tanım |
|———————-|——————————————————————————————————————————————-|
| Islahat Fermanı | Osmanlı İmparatorluğu’nda hukuki, siyasi ve toplumsal düzende reform yapılmasını amaçlayan bir ferman. |
| Tanzimat Fermanı | Osmanlı İmparatorluğu’nda özellikle hukuki ve toplumsal alanda reformlar gerçekleştirilmesini hedefleyen bir ferman. |
| İttihat ve Terakki Cemiyeti | Osmanlı İmparatorluğu’nda modernleşmeyi ve Batılılaşmayı savunan bir siyasi cemiyet. |
| Osmanlıcılık | Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli etnik ve dini grupları arasında birlik ve beraberlik sağlamayı amaçlayan bir akım. |
| Panislamizm | Osmanlı İmparatorluğu’nda İslam dünyasının birliğini savunan bir akım. |
Bu şekilde Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki fikir akımları hakkında benzersiz bir açıklama yapılmış ve önemli yerler HTML bold tagı ile işaretlenmiştir. Başlıklar da kalın bir şekilde vurgulanmıştır.
[ad_2]
