2. Meşrutiyet KPSS genel kültür tarih konusu içinde işlenmektedir. 1. Meşrutiyet ile karıştırılmasından dolayı KPSS sorularında genelde ikisi şıklar içinde verilir. Bu yüzden tarih ve olaylar ile kimin zamanında gerçekleştiğine dikkat etmemiz gerekiyor. Böylece bu iki konuyu kronolojik olarak hafızamızda yer edindirebiliriz. Bir önceki tarih konumuz 19. yüzyıl Osmanlı siyasi gelişmeleriydi. Şimdi 2. Meşrutiyet konusunu detaylarıyla inceleyelim.
2. Meşrutiyet
Bir önceki konudan bildiğimiz üzere Osmanlı, 19. yüzyılda toprak bütünlüğünü koruma çabası içindeydi. Fakat durum böyle olmadı. Özellikle istibdat döneminde artan toprak kayıpları ülkeyi tedirginliğe sürüklemişti. Ekonomik sıkıntılarla beraber özgürlüklerin kısıtlanması 2. Abdülhamit’e karşı muhalefeti arttırmıştı. Diğer yandan Jön Türkler bazı cemiyetler kurarak meşrutiyetin yeniden ilan edilmesi için çaba göstermişlerdir.
İttihat ve Terakki Cemiyeti
Meşrutiyetin ilan edilmesini hedefleyen cemiyetlerden İttihad-i Osmaniye (Jön Türkler tarafından kurulan) ve Osmanlı Hürriyet cemiyetleri bir araya gelerek İttihat ve Terakki Cemiyeti‘ni kurmuşlardır.
İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin 2. Meşrutiyet’in ilanında etkisi nedir?
Bu cemiyet Osmanlı ordusunda geniş bir taraftar kitlesine sahip olmuştu. Bu yüzden 2. Meşrutiyetin ilan edilmesi için baskı direkt olarak ordudan gelmeye başlamıştır. Eğer bir ülkedeki iç karışıklıkta ordu yanınızda ise büyük avantaj sahibisiniz demektir. Çünkü yönetime karşı olan sadece halk değil ve bu durum herhangi bir ülkede dahi yöneticileri tedirgin etmeye yeter.
2. Meşrutiyet’in ilan edilmesinde Reval Görüşmelerinin etkisi var mı?
Evet, dolaylı olarak vardır. 1908 yılının Haziran ayında İngiltere ile Rusya arasında Reval Görüşmeleri gerçekleşmiştir. Bu görüşmelerin sonucunda İngiltere, Rusya’nın Boğazlar ve Balkanlar politikalarına artık karışmayacaktı. Dolayısıyla ufukta Rusya tehdidi gözükmekteydi. Bu durum İttihatçıları daha da tedirgin etmiş ve 2. Meşrutiyet’in ilanı konusunda baskısını arttırmasına sebep olmuştur.
2. Meşrutiyet’in ilanı için Hürriyet Tabuları İttihatçılar tarafından kurulmuş ve cemiyetin önde gelenlerinden Resneli Niyazi Bey bu taburla dağa çıkmıştır. Resneli Niyazi Bey’e Enver Bey de katılmıştır. Tüm bunlarla beraber ittihatçılar Selanik Hükumet Konağını işgal etmiştir.
Tüm bu gelişmelerden ve askeri ayaklanmaların bütün ülkeye yayılmasından çekinen 2. Abdülhamit Anayasayı yeniden yürürlüğe koymuştur ve nihayet 23 Temmuz 1908 yılında Meşrutiyet yeniden ilan edilmiştir.
Peki 2. Meşrutiyet’in ilanı Osmanlı açısından iyi mi olmuştur yoksa kötü mü olmuştur? Kurulan bazı cemiyetler belki bir uyanışı temsil edebilir fakat 2. Meşrutiyet sonrası çıkan karışıklıklar da göze çarpmaktadır. Dolayısıyla bu soruya farklı açılardan bakılarak cevap verilebilir. Bu yüzden ÖSYM içinde farklı yorumlar barındıracağı için bu soruyu böyle sormaz. Ancak şu şekilde sorabilir:
- 5 Ekim 1908’de Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir.
- 6 Ekim 1908’de Avusturya – Macaristan İmparatorluğu’nun Bosna Hersek’i kendi topraklarına kattığını ilan etmiştir.
- 6 Ekim 1908’de Girit kendisinin Yunanistan’a katıldığını ilan etmiştir.
Yukarıdaki olayların hepsinde 2. Meşrutiyet sonrası karışıklığın etkisi bulunmaktadır. Zaten bu tip sorularda cevaplardaki olayların gerçekleştiği zamana bakarsanız, tarihlerden yola çıkarak da cevap vermeniz mümkündür. Konu başında bahsettiğimiz kronolojik sıralamadan kastımız da buydu.
Kpss Genel Kültür Tarih dersine ait 2. Meşrutiyet konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki Tarih konumuz 31 Mart Olayı olacaktır.
**Meşrutiyet (23 Temmuz 1908)**
Türkiye’nin demokratikleşme sürecinde önemli bir dönüm noktası olan Meşrutiyet, 23 Temmuz 1908 tarihinde ilan edilen bir anayasa rejimini ifade etmektedir. Bu süreç, Birinci Meşrutiyet ve İkinci Meşrutiyet olmak üzere iki aşamadan oluşmuştur. Meşrutiyet, Osmanlı İmparatorluğu’nda yetki ve gücün halka verilmesini amaçlayan, yönetim şeklini belirleyen bir reform hareketidir.
**Birinci Meşrutiyet:**
Birinci Meşrutiyet dönemi, 1876-1878 yılları arasında gerçekleşen ve halkın derin reform talepleri sonucunda oluşan bir süreçtir. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk defa anayasa ilan edilmiş ve meclis kurulmuştur. Bu anayasa ile birlikte saraydan ve devlet görevlerinden uzaklaştırılan II. Abdülhamid dönemi sona ermiştir.
**İkinci Meşrutiyet:**
İkinci Meşrutiyet, 1908 yılında gerçekleşen siyasi bir devrimdir. İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleri, Jön Türkler olarak da bilinirler, bu dönemde önemli roller üstlenmişlerdir. İkinci Meşrutiyet dönemi, 23 Temmuz 1908 tarihinde ilan edilen bir anayasa ile başlamıştır. Bu anayasa ile birlikte halkın siyasi haklarının genişletilmesi ve siyasi çerçevenin demokratikleştirilmesi amaçlanmıştır.
**Meşrutiyet’in Önemi:**
1. Halkın Katılımı: Meşrutiyet, Osmanlı İmparatorluğu’nda halkın siyasi süreçlere katılımını sağlamıştır. Halk artık seçimlerle meclis üyelerini belirleyebilmekte ve yönetimde etkin rol oynayabilmektedir.
2. Özgürlüklerin Güvence Altına Alınması: Meşrutiyet döneminde, bireylerin temel hak ve özgürlükleri anayasa ile güvence altına alınmıştır. Yurttaşlar, düşünce özgürlüğü, ifade özgürlüğü ve örgütlenme özgürlüğü gibi haklara sahip olmuşlardır.
3. Meclis ve Hükümet Sistemi: Meşrutiyet ile birlikte meclis ve hükümet sistemi kurulmuştur. Bu sayede, halkın temsilcileri olan milletvekilleri, yasama süreçlerinde etkin bir rol oynamış ve hükümet politikalarını şekillendirmiştir.
4. Modernleşme ve Batılılaşma: Meşrutiyet dönemi, Osmanlı İmparatorluğu’nun modernleşme ve batılılaşma sürecinin önemli bir aşamasını oluşturur. Batı kültürü, eğitim sistemi ve hukuk alanında yapılan reformlar ile Osmanlı İmparatorluğu, yenilikçi bir döneme girmiştir.
**Önemli Yerler:**
– İstanbul: Meşrutiyet döneminin merkezi olan İstanbul, politik ve sosyal hareketlilik açısından önemli bir rol oynamıştır. Birçok toplantı, miting ve eylem İstanbul’da gerçekleşmiştir.
– Meclis-i Mebusan: Meşrutiyet döneminde oluşturulan Meclis-i Mebusan, halkın temsilcilerinin buluştuğu ve yasama süreçlerinin gerçekleştirildiği bir mekandır.
– İttihat ve Terakki Cemiyeti: Meşrutiyet sürecinde etkin olan İttihat ve Terakki Cemiyeti, Jön Türkler olarak da bilinir. Bu cemiyet, Osmanlı İmparatorluğu’nda halkın siyasi haklarına kavuşmasında önemli bir rol oynamıştır.
**Tablolar:**
– Meşrutiyet Dönemine Ait Önemli Olaylar:
|Tarih |Olay |
|———-|—————————-|
|1876 |Birinci Meşrutiyet İlan Edildi |
|1878 |Birinci Meşrutiyet Sonlandı |
|1908 |İkinci Meşrutiyet İlan Edildi |
|1918 |İkinci Meşrutiyet Sonlandı |
– Meşrutiyet Döneminde Alınan Önemli Kararlar:
|Karar |Önemi |
|——————–|————————————-|
|Anayasa’nın İlanı |Halkın hak ve özgürlüklerinin güvence altına alınması|
|Meclis’in Kurulması |Halkın temsilcilerinin yasama süreçlerinde yer alması |
|Yenilikçi Reformlarin Gerçekleştirilmesi |Eğitim sistemi, hukuk alanı ve devlet yönetimi gibi alanlarda batılılaşma adımlarının atılması |
