Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim konusunda W. Perry’e göre düşünsel değişim seyri ve Belenky’e göre bilmenin beş aşaması gibi başlıkları irdeleyeceğiz. Önceki konumuzda ise Bruner ve Gelişim Dönemleri detaylarını incelemiştik. Şimdi de kpss eğitim bilimleri gelişim psikoljisi dersinde yer alan Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim olacakır.
Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim
Yetişkinler üzerinde gerçekleştirilen birçok bilişsel gelişim çalışması üniversite öğrencileri üzerinde yapılmıştır. Bunlar arasında W.Perry ve M.Belenky’nin çalışmaları dikkat çekicidir. Yetişkinlerde bilişsel gelişim alanında ilk olarak W. Perry çalışmalarına bakalım.
1) W. Perry
W.Perry, Harvard üniversitesinden bir grup öğrenci üzerinde yaptığı araştırmalarda üniversite öğrencilerine “Gerçeklik nedir?”, “Bilgi nereden gelir?” gibi epistemolojik sorular yöneltmiştir. W.Perry1970 yılında yaptığı bu çalışmanın ardından 11 yıl sonra çalışmasını tekrarlamış ve benzer sonuçlar elde etmiştir. Araştırmalarında üniversite eğitiminin ve yaşantısının bu kişiler üzerinde bilişsel olarak ne gibi etkiler ve değişiklikler oluşturduğunu bulmaya çalışmıştır.
W.Perry’ e göre düşünsel değişim seyri;
a. Temel İkilemcilik
Bu aşamada bilgi birey için mutlaktır. Yani bir şey ya siyah ya beyazdır, arası yoktur. Güçlü önyargılara sahip olunan bir dönemdir. Bir üst aşamaya geçmeleri için var olan önyargılarına uymayan yaşantılardan geçmeleri gerekmektedir. Yaşantılar öğrenciye yaşamın kuralının siyah yada beyaz olmadığını, arada bazı renklerinde olduğunu bireye gösterir.
b. Çoğulculuk
Bu aşamadaki birey, herkesin kendince doğru olduğuna inanır. Çoklu bakış açıları fark edilmiştir.
c. Görelilik
Birey bu aşamada herkesin kendince bir fikri olduğunu ve bu fikirlerden herhangi birinin doğru olabileceğini anlar. Bilginin mutlak olmadığını görür.
d. Görelilikte Kalıcılık
Birey bu aşamada bazı fikirlerin doğruluk payını diğerlerine göre kıyaslar ve anlar.
2) Belenky’e Göre Bilmenin Beş Aşaması
Belenky’nin ortaya koyduğu bu dönemler, W.Perry’nin epistemolojik dönemlerine benzer. Bu dönemler şunlardır:
a. Sessizlik: Dışsal otoriteye tümden bağımlılık vardır.
b. Edinilmiş Bilgi: Çoğulculuk hakimdir. Bilgiye sahip kişiler özen ve dikkatle dinlenerek doğru bilgiler elde edilebilir.
c. Subjektif Bilgi: Bilgi kişiseldir.
d. Yaşantısal Bilgi: Bilgi edinmek objektif yolla olur.
e. Yapılandırılmış Bilgi: Bilgi tamamen bağımsaldır. Bilgiyi edinmek hem kişisel hem de objektif yolla olur.
Kpss eğim bilimleri gelişim ve öğreneme dersi Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimi inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuzda Oyun Gelişimi (MILDRED B. PARTEN) inceleyeceğiz.
Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim
———————————–
Başlık 1: Yetişkinlerde Bilişsel Gelişim Nedir?
Bir yetişkinin bilişsel gelişimi, zihinsel yeteneklerinin ve düşünme süreçlerinin gelişimi anlamına gelir. Bu süreç, yaş ilerledikçe yaşanan biyolojik, sosyal ve çevresel faktörlerin etkisiyle gerçekleşir. Yetişkinlerde bilişsel gelişim, yeni bilgileri öğrenme, problem çözme becerilerini geliştirme, hatırlama süreçlerinde iyileştirme gibi unsurları kapsar.
Başlık 2: Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimin Önemi
Yetişkinlerde bilişsel gelişimin sağlanması, yaşam boyu öğrenme ve entelektüel gelişim için önemlidir. Bu süreç, beyin sağlığının korunmasına yardımcı olabilir ve demans gibi bilişsel bozuklukların gelişme riskini azaltabilir. Yetişkinlerde bilişsel gelişim, yeni becerilerin öğrenilmesi ve eskilerin korunmasını sağlayarak iş başarısını artırabilir, yaşam kalitesini iyileştirebilir ve kişisel gelişimi destekleyebilir.
Başlık 3: Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimi Etkileyen Faktörler
Yetişkinlerde bilişsel gelişimi etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunlar;
1. Eğitim: Eğitim düzeyi, bilişsel yeteneklerin ve zihinsel esnekliğin geliştirilmesinde önemli bir faktördür.
2. Sosyal etkileşim: İnsanlar arası etkileşimler, bilişsel yeteneklerin kullanılıp geliştirilmesini sağlar.
3. Fiziksel aktivite: Düzenli fiziksel aktiviteler, beyne oksijen ve besin sağlayarak bilişsel becerilerin gelişimini destekler.
4. Düşünsel uyarılar: Zihni aktif tutmak için yeni beceriler öğrenme, bulmaca çözme gibi zihinsel aktiviteler yapmak önemlidir.
Başlık 4: Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimi Destekleyen Yöntemler
Yetişkinlerde bilişsel gelişimi desteklemek için bazı yöntemler vardır. Bunlar;
1. Yeni beceriler öğrenme: Müzik enstrümanı çalmayı veya yabancı bir dil öğrenmeyi deneyebilirsiniz.
2. Zihinsel egzersizler yapma: Bulmaca çözmek, bellek oyunları oynamak gibi zihinsel egzersizler bilişsel becerilerin gelişmesine yardımcı olur.
3. Düzenli fiziksel aktiviteler yapma: Yürüyüşe çıkmak, dans etmek gibi düzenli fiziksel aktiviteler beyne oksijen ve besin sağlayarak bilişsel becerilerin gelişimine katkı sağlar.
4. Sosyal etkileşimde bulunma: Arkadaşlarla etkileşimde bulunarak beyin aktivasyonunu artırabilirsiniz.
Tablo 1: Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimi Etkileyen Faktörler
| Faktör | Örnek |
|—————–|———————————————–|
| Eğitim | Üniversite mezuniyeti |
| Sosyal etkileşim| Arkadaşlarla düzenli toplantılar düzenlemek |
| Fiziksel aktivite| 30 dakika tempolu yürüyüş yapmak |
| Düşünsel uyarılar| Yeni bir hobi edinmek |
Tablo 2: Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimi Destekleyen Yöntemler
| Yöntem | Örnek |
|—————————|———————————————-|
| Yeni beceriler öğrenme | Piyano çalmayı öğrenmek |
| Zihinsel egzersizler yapma| Sudoku çözmek |
| Düzenli fiziksel aktiviteler yapma| Haftada 3 kez 30 dakika koşu yapmak |
| Sosyal etkileşimde bulunma| Bir kitap kulübüne katılmak |
Bu şekilde yetişkinlerde bilişsel gelişim süreci ve destekleyici yöntemler hakkında bilgileri bold tagı ve başlıklar kullanarak vurguladık. Tabloları ise benzersiz örneklerle değiştirerek daha açıklayıcı hale getirdik.
