Ünsüz Benzeşmesi konusunda ünsüz sertleşmesi, Kaynaştırma harfleri ve n-b çatışması gibi başlıklar ele alınacaktır. Değişen kpss sistemi ve konu ağırlıkları dil bilgisi konularından gelen soru sayısını arttırdı. Kpss sınavında çıkabilecek sorulardan biri de bu konudan gelebilir Geçtiğimiz konumuzda Ünlülerle İlgili Ses Olaylarını inceledik. Sıradaki konumuzda ise Ünsüz Benzeşmesi konusunu inceleyeceğiz.
Ünsüz Benzeşmesi
f,s,t,k,ç,ş,h,p (fıstıkçı şahap) ünsüz harflerinin herhangi biri ile biten sözcüklerden sonra c,d,g ünsüzleri ile başlayan bir ek gelirse bu ünsüzler sertleşir. Ve benzeşerek ç,t,k harflerine dönüşür.Etraf- da → etrafta seç-gin → seçkinhapis- den → hapisten as-gı → askıgit- di → gitti balık- cıl → balıkçılsimit – ci → simitçi ağaç – dan → ağaçtankitap – cı → kitapçı beş – de → beşteÖzel isimler ve sayılarda da benzeşme olur. Benzeşme yapılmadan yazıldığında yazım yanlışı olur.1923’de → yanlış 1923’te → doğru Gaziantep’den → yanlış Gaziantep’ten → doğru üçgen, beşgen, dörtgen, çokgen → Bu sözcüklerde benzeşme olmamıştır. Burada Ünsüz benzeşmesine aykırılık vardır.Kaynaştırma HarfleriYaşasın (y, ş, s, n)Ünlü harf ile biten bir sözcüğe gelen ünlü harf ile başlayan bir ek arasına “y, ş, s, n” ünsüzlerinden biri girer.yabancı- y-a anne-s-i araba-n-ın iki-ş-er görme-y-e yapma-y-acakİyelik eki olan n ile kaynaştırma harfi olan -n karıştırılmamalıdır.Çanta-n-a bir şeyler koymuşlar. ( Senin çantana diyebiliyorsam iyelik ekidir. Çünkü burdaki -n harfi sahiplik belirtiyor.) n-b ÇatışmasıTürkçe dil kurallarına göre “n” harfi ile biten bir heceden sonra “b” harfi ile biten bir hece gelemez. Bu durumda “b” ünsüzü “n” ünsüzünü “m” ünsüzüne dönüştürür.penbe → yanlış pembe → doğrutenbel → yanlış tembel → doğrukanbur → yanlış kambur → doğruçarşanba → yanlış çarşamba → doğruanbar →yanlış ambar → doğrusünbül → yanlış sümbül→ doğrucanbaz → yanlış cambaz → doğru Bu çatışma bazı birleşik sözcüklerde gerçekleşmemiştir. İstanbul, Safranbolu, onbaşı, binbaşı, sonbahar gibi…Kpss genel yetenek Türkçe dersi Ünsüz benzeşmesi konusunu işledik. Bir sonraki genel yetenek türkçe dersimizde Yazım Kuralları konusunu inceleyeceğiz.
Ünsüz Benzeşmesi, bir kelimenin sonundaki ünsüz sesin, takip eden bir başka ünsüz sesle benzeşerek uyum sağladığı Türkçe dilbilgisel bir özelliğidir.
Örneğin, “kitap” kelimesindeki son “p” ünsüzü, takip eden “b” ünsüzüyle benzeşerek “kitab” şeklinde telaffuz edilir.
Bu özellik bazen dilimize alınan yabancı kelimelerde de görülebilir. Örneğin, “reklam” kelimesindeki son “m” ünsüzü, takip eden “t” ünsüzüyle benzeşerek “reklat” şeklinde değişir.
Ünsüz benzeşmesi, Türk dilinin doğru telaffuz ve anlatımını sağlamak için oldukça önemlidir. Bu nedenle, bir kelimenin sonundaki ünsüz sesin, takip eden bir başka ünsüz sesle nasıl birleştiğini bilmek, doğru bir iletişim için gereklidir.
Tablolar konusunda ise, aşağıdaki örneği kullanarak özelliğin ne zaman ve nasıl ortaya çıktığını daha iyi anlayabiliriz:
**Ünsüz Benzeşmesi Tablosu**
| Kelime | Orjinal Son Ünsüz | Benzeşme Sonrası |
| ——- | —————- | —————– |
| kitap | p | b |
| reklam | m | t |
| çatal | l | t |
| bıçak | k | ç |
Bu tabloda, genellikle karşılaşılan bazı kelime örnekleri verilmiştir. Kelimelerin orjinal son ünsüzleri ve benzeşme sonrası halleri karşılaştırılarak, ünsüz benzeşmesinin nasıl gerçekleştiği açıklanmıştır. Bu örnekler, ünsüz benzeşmesi hakkında daha iyi bir kavrayış sağlamada yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, ünsüz benzeşmesi, doğru bir telaffuz için dikkate alınması gereken önemli bir dilbilgisel özelliktir. İletişimde anlaşılır olmak ve Türkçeyi etkili bir şekilde kullanabilmek için bu özelliğin bilinmesi ve uygulanması son derece önemlidir.
