Türkiye’de Yağış ve Nemlilik konusu kpss coğrafya dersi iklim elemanlarının alt konusudur. Bu konu da nem çeşitlerini, oluşumlarına göre yağışları ve Türkiye’de yağışın dağılışı konularını inceleyeceğiz. Önceki konumuzda Türkiye’de Basınç ve Rüzgarlar konusunu işlemiştik. Sıradaki konumuzda ise Türkiye’de Yağış ve Nemlilik olacaktır.
Türkiye’de Yağış ve Nemlilik
Öncelikle inceleyeceğimiz başlık nem çeşitleri olacaktır. Sonra da yağış çeşitleri başlığına değineceğiz.
Atmosferde bulunan su buharına nem denir. Nem sayesinde aşırı ısınma ve soğuma önlenir ve sıcaklık farkının azalmasını sağlar. Atmosferdeki nem üç şekildedir.
a. Mutlak (Gerçek) Nem: Bir metreküp havanın içerisinde bulunan neme mutlak nem denir. Sıcaklık ve su kaynakları ile doğru orantılıdır.
b. Maksimum (Doyuran) Nem: Bir metreküp havanın alabileceği nemdir. Yani havanın nem taşıma kapasitesidir. Sıcaklık ile doğru orantılıdır.
c. Bağıl (Nisbi) Nem: Yağışın başlaması için gerekli olan nemdir. Sıcaklık ile ters, yükselti ile doğru orantılıdır.
Peki Yağış Nasıl Oluşur?
Havada bulunan nemin soğumanın etkisiyle göz ile görülebilir hale gelmesine yoğunlaşma denir. Sis ve bulutlar bu sayede oluşurlar. Yoğunlaşma etkisi ile oluşan bulutlar, içlerinde biriktirdikleri nemi soğumanın etkisi ile yağış olarak bırakır ve bu şekilde yağış oluşur.
Ülkemizde oluşum biçimlerine göre yağışları üç ana başlık altında inceleyebiliriz.
Orografik (Yamaç) Yağışlar
Doğu Karadeniz, Akdeniz’de Torosların denize bakan yamaçları ve Yıldız dağlarında görülen bir yağış türüdür. Nemli hava kütlelerinin dağ yamacı boyunca yükselerek soğuması ile oluşan yağış tipidir.
Konveksiyonel (Yükselim) Yağışları
İç Anadolu’da en çok ilkbaharda, Erzurum-Kars bölümünde yaz aylarında sıkça görülen yağış türüdür. Isınan hava yükselir ve soğudukça yağış olarak düşer. Kırkikindi yağışları adı da verilir. İç Anadolu’da tahıl tarımı için önemlidir.
Cephe Yağışları
Yaygın olarak Akdeniz’de görülür. Sıcaklık ve nem açısından farklı hava kütlelerinin karşılaşması ile oluşur. Ülkemizde en yaygın görülen yağış biçimidir. Kış aylarında daha fazla görülür. Ve en geniş alanda meydana gelen yağış oluşum şeklidir.
Havada bulunan nemin soğumanın etkisiyle yoğunlaşarak gözle görülebilir halde yeryüzüne düşmesine yağış adı verilir. Dağların uzanışı, yükselti, denize yakınlık – uzaklık ve hava kütlelerinin özellikleri yağış dağılışını etkileyen faktörlerdir.
Kpss genel kültür coğrafya dersine ait Türkiye’de Yağış ve Nemlilik konusunu işledik. Bir sonraki kpss coğrafya dersi konumuz Türkiye’de İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü olacaktır.
Türkiye, ikliminin çeşitliliğiyle dikkat çeken bir ülkedir. Ülkenin farklı bölgelerinde yağış ve nemlilik düzeyleri önemli ölçüde değişiklik gösterir. Bu durum Türkiye’nin tarım, su kaynakları ve turizm gibi alanlarda önemli etkilere sahip olmasını da beraberinde getirir.
Türkiye’nin kuzey ve batı bölgeleri, genellikle nemli ve yağışlı bir iklime sahiptir. Marmara, Karadeniz ve Ege bölgeleri bu duruma örnek olarak gösterilebilir. Bu bölgelerin iklimi nemli olduğu için tarım açısından son derece verimlidir. Zeytin, üzüm gibi tarım ürünleri bu bölgelerde bol miktarda yetişir.
Öte yandan, Türkiye’nin iç kesimleri ise daha kuru bir iklimle karakterizedir. İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi, yılın büyük bir kısmında yağış almayan bölgelerdir. Bu bölgelerde tarım yapmak zorludur ve genellikle sulama sistemleri kullanılarak tarım yapılır. Bu bölgelerde hayvancılık da yaygındır ve meraların kuruması nedeniyle hayvanlar otlaklarda güçlük çeker.
Türkiye’nin güney kıyıları ise tipik bir Akdeniz iklimine sahiptir. Bu bölgelerde yaz aylarında sıcaklık ve nem yüksektir, kış aylarında ise ılıman ve yağışlı bir hava hakimdir. Bu iklim, turizm açısından önemli bir faktördür ve birçok turist Akdeniz’in güzelliklerini keşfetmek için Türkiye’yi tercih eder.
Diğer taraftan, Türkiye’nin güneydoğu bölgeleri ise kısmen kurak bir iklime sahiptir. Bu bölgelerde yağış miktarı yetersizdir ve tarımsal üretimde sınırlamalara yol açar. Bu nedenle, sulama sistemleri bu bölgelerde de sıklıkla kullanılır ve tarımda çeşitlilik sağlanmaya çalışılır.
Türkiye’nin iklimi ve nemlilik düzeyi, su kaynakları yönetimi, tarım ve turizm gibi alanlarda önemli etkilere sahiptir. İklim değişikliklerinin bu alanlara olan etkilerini anlamak ve işbirliği ile önlem almak büyük bir önem taşır. Bu noktada, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle mücadele etmek, sürdürülebilirlik ve adaptasyon çalışmalarını hızlandırmak için gerekli adımları atması gerekmektedir.
Bu yazıda, Türkiye’nin yağış ve nemlilik durumu hakkında genel bir bilgi verildi. Önemli yerler, kuzey ve batı bölgeleri (Marmara, Karadeniz, Ege), iç Anadolu Bölgesi, doğu Anadolu Bölgesi, güney kıyıları (Akdeniz) ve güneydoğu bölgeleri olarak belirtilebilir.
Bu bilgiler, tablolar kullanılarak daha görsel bir şekilde sunulabilir. Aşağıdaki örnek tabloda Türkiye’nin bölgeleri ve bu bölgelerin yağış ve nemlilik düzeyleri yer almaktadır:
| Bölge | Yağış Durumu | Nemlilik Durumu |
|———————–|——————–|——————|
| Marmara | Yüksek | Yüksek |
| Karadeniz | Yüksek | Yüksek |
| Ege | Yüksek | Yüksek |
| İç Anadolu | Düşük | Düşük |
| Doğu Anadolu | Düşük | Düşük |
| Akdeniz | Orta | Yüksek |
| Güneydoğu | Düşük | Orta |
Bu tablodan da anlaşılacağı üzere, Türkiye’nin farklı bölgeleri arasında yağış ve nemlilik düzeyleri açısından büyük farklılıklar bulunmaktadır.
