Sıfatlar

Sıfatlar Türkçe dersindeki sözcük türleri konusu içinde işleyeceğimiz bir diğer başlık olup KPSS, YGS ve LYS sınavları için de önem arz etmektedir. Sıfatlar ve örnekleri, sıfat tamlamaları, sıfatların türleri ve sıfatlarda derecelendirme içerikleri bu konumuzda paylaşılacaktır.

Sıfatlar (Ön Adlar)

Sıfatlar, cümle içinde isimlerden önce gelen ve o ismi niteleyen ya da belirten sözcüklerdir. Bir sözcüğün sıfat olabilmesi için bir isimden önce gelip o ismi niteleyip belirtmesi şarttır. Türkçe dersindeki sözcük türlerinden olan sıfatlar başlığına örneklerle başlayalım.ÖrneklerÖteki denizYoğun sessizlikBeş ağaç

Sıfat Tamlaması

Her sıfatın olduğu yerde bir isim de olduğuna göre sıfat tamlaması vardır.ÖrneklerOkunmuş kitaplar Bozuk yemekSıfat tamlaması sıfat + isim şeklindedir. Ancak unvan sıfatları isimden sonra gelebilir.Ahmet BeySıfat tamlamaları takısız isim tamlaması gibi tamlama eki almaz.ÖrneklerGeniş kazak => Sıfat tam.Yün kazak => Takısız is. tam.Altın kalp => Takısız is. tam. İyi kale => Sıfat tam.Sıfat tamlamasında tamlanan eki olmadığına göre belirtisiz isim tamlamalarıyla karıştırılmamalı.ÖrneklerYazlık evleri => Sıfat tam.Yorgunluk hisleri => B.siz is. tam.Saflık derecesine => B.siz is. tam.Yükselme devrine => B.siz is. tam.Yükseklik korkusuna => B.siz is. tam.Düğünlük giysilerine => Sıfat tam.Öğrencilerin başarı durumları => Zincirleme is. tam.Öğrencilerin başarılı durumları => B.li is. tam.Sıfatlar isim çekim eki almaz. Alırsa ya adlaşmış sıfat yani ad olur ya da zamir olur.ÖrneklerKüçüğün sesi => Buradaki ‘küçük’ adlaşmış sıfat oluyor. Tamlayan eki mevcut.Evin Küçüğü => Buradaki ‘küçük’ kelimesi yine adlaşmış sıfat. Bu sefer tamlanan eki mevcut.Bu kitap => ‘Bu’ kelimesi sıfat durumunda.Bunun kitabı => ‘Bunun’ kelimesi ise burada zamir görevinde.İsim çekim eki alan birkaç tane istisna sıfat mevcuttur.Güzelim evCanım AnadoluSöylediğim sözYazacağın mektup

Sıfat Çeşitleri

A) Niteleme Sıfatları: İsimleri renk, şekil ve durum yönünden niteleyen sıfatlardır.ÖrneklerBeyaz çiçekSivri tepelerMor yıllarNiteleme Sıfatlarının Özellikleri:Unvan Sıfatları: Kişilerin toplumdaki yerini ve konumunu belirten sıfatlardır. İsimden önce de sonra da gelebilir.ÖrneklerDoktor Mehmet BeyÖğretmen DuyşenNuh ÇavuşPekiştirme Sıfatları: Niteleme sıfatlarının anlamlarını güçlendirerek pekiştirme sıfatları elde ederiz.İkilemeler Yoluyla Pekiştirme ÖrnekleriYüksek yüksek tepeler => Yineleme yöntemiyleİrili ufaklı taşlar => Zıt anlamlı sözlerleYalan yanlış sözler => Eş ya da yakın anlamlı sözlerleŞırıl şırıl sular => Yansıma sözlerleEğri büğrü yollar => Biri anlamlı biri anlamsızEciş bücüş çizgiler => İki anlamsızGüzel mi güzel ev => mi edatıylaM,P,R,S Yöntemiyle Pekiştirme ÖrnekleriMasmavi denizYemyeşil ovaTertemiz evSapsarı yüzBu yöntemle yapılan pekiştirmelerin bazılarında farklı olarak ses türemeleri görülebilir, buna dikkat ediniz.SapasağlamKarmakarışıkDarmadağınıkSıfatlara Gelen Küçültme Ekleriyle Pekiştirme ÖrnekleriSıcacık yerKüçücük evKüçültme Sıfatları: Sıfatlara getirilen küçültme ekleri sıfatın anlamını ya daraltır ya da pekiştirir.ÖrneklerGüzelce ev => DaralttıMinicik çocuk => PekiştirdiKüçültme Ekleri-cik => Küçücük, minicik-cek => Büyücek-ce => Güzelce, genişçe, çokça-imsi => Sarımsı, ekşimsi-imtırak => SarımtırakKüçültme ekleri yapım ekleridir. O halde küçültme eki olan tüm sıfatlar yapısına göre türemiştir.İsimlere gelen küçültme ekleriyle karıştırmamalıyız.Örnek: Kitapçıkları aldıkSıfatlarda Derecelendirme: Niteleme sıfatlarının anlamları miktar anlamlı sözcüklerle derecelendirilebilir. Niteleme sıfatından önce gelen ve bu sıfatın anlamını ”ne kadar” sorusuyla derecelendiren bu sözcükler sıfata dahil değildir. Bu sözcükle zarf ya da edat görevindedir. 4 derece vardır:

• Eşitlik Derecesi: ‘Kadar, gibi’ edatlarıyla yapılır.

ÖrnekCennet kadar güzel vatan.

• Üstünlük Derecesi: ‘Daha, -den daha’ ile yapılır.

ÖrnekDaha zor bir ödev

• En Üstünlük Derecesi: ‘En’ sözcüğü ile olur.

ÖrneklerEn güzel sesEn kolay sınavEn çalışkan öğrenci

• Aşırılık Derecesi: ‘Çok, pek, hayli, oldukça, epeyce, fazla, fevkalade, ne, böylesine, ne kadar…’ gibi sözcüklerle yapılır.

ÖrneklerOldukça hızlı bir arabaBöylesine yararlı bir kitapÇok zor ödevAdlaşmış Sıfat: Niteleme sıfatının nitelediği isim söylenmezse, ismin aldığı ekler sıfata eklenmişse o niteleme sıfatı sıfat olmaktan çıkmış demektir. İsim gibi kullanılmıştır. Böyle sıfatlara adlaşmış sıfat denir. Yani bu sıfat artık addır.ÖrneklerYüksekten korktuğunu bilmiyordum (Yüksekten = Yüksek yerden)Kurunun yanında yaş da yanar.Gökyüzü maviydi.Yeşilin her tonunu bu dağlarda görenler, hayranlıklarını görmeyenlere anlatıyorlardı.Adlaşmış sıfat niteleme sıfatlarının özelliğidir. Ancak belirtme sıfatlarının çeşitlerinden sayı sıfatları ve ‘-ki’ ekiyle türeyen sıfatlar da adlaşmış sıfat olabilir. Bu üçünün dışındaki sıfatlar (işaret, belgisiz, soru) ad gibi kullanıldığında adlaşmış sıfat olmaz, zamir olur.On öğrenciyi beşinci sırada aldık. (İkisi de sayı sıfatıdır.)Evdeki eşyaları bahçedekilere ekledi. (Bahçedekilere = Bahçedeki eşyalara)Hiçbirini kırmadı. (Adlaşmış sıfat değildir. ‘Hiçbirini’ kelimesi zamir görevindedir.Genel Not: Sıfat tamlamaları kimi zaman sıfat + zamir şeklinde de olabilir.”Her şey , hiç kimse, nasıl biri, iyi biri, bir şey, hiçbir şey” Bu örneklerin hepsinde ilk sözcükler sıfat, ikinci sözcükler zamir görevindedir.Niteleme sıfatlarını kısaca tanımlamak gerekirse, isme sorulan ”nasıl” sorusunun cevabıdır diyebiliriz.B) Belirtme Sıfatları: Kpss Türkçe dersindeki sıfatlar konusunda yer alan belirtme sıfatları isimleri belirtmektedir. İsimlere ”hangi, kaç, kaçıncı, kaçar” gibi soruların sorulmasıyla bulunan sıfatlardır. Belirtme sıfatlarının 4 çeşidi vardır.1) Sayı Sıfatları: İsimlerin sayılarını belirtir ve 5 çeşittir:

• Asıl Sayı Sıfatları: On elma, tek kitap, bir çift kalem, bir düzine… Kaç sorusu sorulur.
• Sıra Sayı Sıfatları: Onuncu, birinci, ilk, son, ortanca… Kaçıncı sorusu sorulur.
• Üleştirme Sayı Sıfatları: Birer, onar, üçer, beşer… Kaçar sorusu sorulur.
• Kesir Sayı Sıfatları: Yüzde on, çeyrek, yarım, bütün… Kaçta kaç sorusu sorulur.
• Topluluk Sayı sıfatları: İkiz, üçüz… Kaçız sorusu sorulur.

Sayı sıfatları ad gibi kullanılınca adlaşmış sıfat yani ad olur.Örnek: Beşte birini aldım (ad almıştır)‘Bir’ sözcüğü tek anlamındaysa asıl sayı sıfatı, herhangi bir anlamındaysa belgisiz sıfat olur.Kapıda bir adam seni bekliyor.Odada bir kişi kalmış2) Belgisiz Sıfatlar: Belgisiz sıfatta isme ‘hangi’ sorusu sorulur ancak belli belirsiz isimleri belirtir.Her an, her şey, her biri, hiç kimse, hiçbir, birkaç, biraz, bir çok, bir takım, bazı, herhangi bir, bir, tüm, bütün, başka, fazla, az, çok, çoğu, kimi, falan, filan, dört beş tane… Bütün sınıf => Burada ‘bütün’ belgisiz sıfattır.Bütün ekmek => Ancak burada ‘bütün’ kesir sayı sıfatıdır.Belgisiz Sıfatlar isim gibi kullanıldığında belgisiz zamir olurlar.Hiçbir öğrenciyi görmemiş => Hiçbirini görmemiş (İlkinde belgisiz sıfat, ikinci cümlede belgisiz zamir oluşmuş.)Fazlasını istemem. => belgisiz zamirÇoğu gün gelmedi => belgisiz zamirKimi gün gelmez => belgisiz zamirKimi ağzıma giriyor, kimi burnuma giriyor … 🙂 => belgisiz zamirBirtakım ‘bazı’ anlamındaysa belgisiz sıfattır ve birleşik yazılır. Ancak ”bir takım elbise, bir takım kurduk” örneklerinde ayrı yazılır.3) İşaret Sıfatları: İsme ‘hangi’ sorusu sorulur. İsimleri işaret yoluyla belirtir.öte, beri, öbür, diğer, işte, böylesi, yukarı, aşağı, ileri, geri…ÖrneklerBu iş, şu ev, o gün, böyle soru, şöyle iş, öyle durum, öteki gün, beriki sıra….İşaret sıfatları isim gibi kullanıldığında işaret zamiri olur.Öteki kişi gelsin => Öteki gelsin (İlk cümlede işaret sıfatı, ikinci cümlede işaret zamiri mevcut.)Bu işaret sıfatlarından başka ‘-ki’ ekiyle türeyen işaret sıfatları da vardır. Ya ‘-deki’ ya da ‘-ki’ şeklinde eklenen bu ek o sözcüğü sıfat yapar.ÖrneklerEvdeki işler.Evin önündeki arabalar.‘-ki’ ekiyle türeyen işaret sıfatları isim gibi kullanıldığında adlaşmış sıfat yani ad olurlar.ÖrneklerEvdekileri, masadakini, dünküne, bugünkü….4) Soru Sıfatları: Cümle içinde isimden önce gelen, isim çekim eki almayan o ismi soru yoluyla belirterek sıfat tamlaması oluşturan soru sözcükleridir.ÖrneklerHangi çocukNasıl soruNe kadar paraNe işKaç kişiKaçıncı sıraKaçar kişiKaçta kaç hisseNeredeki evKimdeki eşyaSoru sıfatları isim çekim eki aldığında, isim gibi kullanıldığında soru zamiri olurlarHangi öğrenci gelecek? => Hangisi gelecek? (İlk cümlede soru sıfatı, ikinci cümlede soru zamiri mevcut.)Soru sıfatı bazen cümleye soru anlamı vermeyebilir.Hangi evde oturduğunu bilmiyorum.Kaçar lira düştüğünü hesapladın mı? ( Burada soru anlamını -mı eki vermiştir)Soru Sıfatı – Soru Zamiri ÖrnekleriHangi derste yazılıyız? => Soru sıfatıHangisinin ödevi yok? => Soru zamiriNe kadar paran var? => Soru sıfatıÖdevin ne kadarı bitti? => Soru zamiriKimdeki kitap güzel? => Soru sıfatıNeredekini beğendin? => Soru zamiriKpss genel yetenek Türkçe dersine ait sözcük türleri içindeki Sıfatlar konusunu tamamladık. Bir sonraki Kpss Türkçe dersimizin konusu Zamirler olacaktır. 

Sıfatlar, isimlerin yanına gelerek onları nitelendiren veya tanımlayan kelimelerdir. Bir nesnenin veya kişinin özelliklerini, durumunu, niteliğini veya özelliğini belirtmek için kullanılırlar. Sıfatlar, bir şeyi ya da birini daha iyi anlamamızı sağlar ve dilin zenginliğini artırır.

Önemli yerleri HTML bold tagı ile işaretleme:

Sıfatlar, isimlerin yanına gelerek onları nitelendiren veya tanımlayan kelimelerdir. Bir nesnenin veya kişinin özelliklerini, durumunu, niteliğini veya özelliğini belirtmek için kullanılırlar. Sıfatlar, bir şeyi ya da birini daha iyi anlamamızı sağlar ve dilin zenginliğini artırır.

Başlıkları kalın yapma:

Sıfatlar:

Benzersiz Örneklerle Değiştirilmiş Tablolar:

Tabloları benzersiz örneklerle değiştirerek tekrar yazma:

Sıfatlar: