Seçim İlkeleri konusunda ülkemizdeki seçimlere hakim olan ilkeleri, seçmen olabilme şartlarını, seçimin erkene alınması ve ertelenmesi, Türk seçim sistemleri konularının üzerinde duracağız. Ülkemizdeki seçim sürecinin nasıl geliştiği ve değiştiğini hep birlikte göreceğiz. önceki konumuzda Türkiye’de Seçimi işlemiştik. Sıradaki kpss vatandaşlık dersi konumuz ise Seçim İlkeleri olacak.
Seçim İlkeleri
Seçimlerin Serbestliği:Bu ilke vatandaşların hiçbir baskı ve zorlama olmadan oy kullanabilmelerini ifade eder. Ama anayasamız ‘’mecburi’’ oy sistemini kabul etmiştir.
Genel Oy İlkesi: Maddi ve cinsiyet gibi farklılıklarına bakılmaksızın tüm vatandaşların oy hakkına sahip olmasını ifade eder.
Eşit Oy İlkesi:Her seçmenin bir tek oya sahip olmasıdır.
Tek Dereceli Seçim İlkesi:Tek dereceli seçim,seçmenlerin temsilcileri aracısız yani doğrudan seçmesidir.
Gizli Oy İlkesi: Oyun gizli olarak verilmesi, kullanılmasıdır.
Açık Sayım ve Döküm İlkesi: Oyların sayımının açık olarak yapılmasıdır.
- TC vatandaşı olmak
- 18 yaşını doldurmuş olmak
- Seçmen kütüğünde kaydı bulunmak
- Kısıtlı olmamak
- Kamu hizmetlerinde yasaklı olmamak
Seçimin Erkene Alınması Durumu
TBMM seçimleri 2007 referandum değişikliğine göre 4 yılda bir yapılır. Fakat TBMM süre dolmadan seçimin yenilenmesine karar verebilir. Cumhurbaşkanının seçilememesi durumunda TBMM seçimleri tekrar yapılır.
Ayrıca yeni kurulan bakanlar kurulunun güvenoyu alamaması, gen soru sonucu yada görev sırasında Başbakanın güvenoyu isteminin red edilmesi, 45 gün içinde bakanlar kurulu kurulamaması ya da güven oyu alamaması durumlarında seçimin yenilenmesine karar verilir. Normal seçimlerden önce yapılan seçimlere erken genel seçim denir.
Seçimlerin Ertelenmesi
Savaş nedeni ile seçimler TBMM’nin kararı ile bir yıl sonraya ertelenebilir. Erteleme sebebi ortadan kalkmaz ise alınan karara göre erteleme işlemi tekrar edilir.
Ara Seçimler
TBMM üyelerinde gerçekleşen azalma ve boşalma halinde ara seçime gidilir. her seçim döneminde bir kez yapılabilir. Genel seçim üzerinden 30 ay geçmiş olması şartı vardır. Üye tam sayısının (550) %5’i oranında üyelik boşalırsa ara seçime 3 ay içinde gidilir. Fakat genel seçimlere 1 yıl kala ara seçim yapılamaz.
Türk Seçim Sistemleri
1983 yılında 2839 sayılı milletvekili seçimi kanununda genel baraj ve seçim çevresi barajı olarak iki farklı baraj bulunuyordu.
1986 yılında ise kontenjan barajı eklenmişti.
1995 yılında 4125 sayılı kanun ile seçim ve siyasi partiler kanunlarında değişikliğe gidilmiş ve kontenjan barajı kaldırılmıştır. Artık yeni kanunlara göre ülkemizde %10 ülke genel barajı yanı tek barajlı seçim sistemi kullanılmaktaydı.
Kpss genel kültür vatandaşlık dersi Seçim İlkeleri konusunu tamamlamış bulunuyoruz. Bir sonraki vatandaşlık dersi konumuz Siyasi Partiler olacaktır.
Seçim İlkeleri, demokratik bir toplumda gerçekleştirilen seçim süreçlerinde adaletli, şeffaf ve tarafsız bir şekilde yapılmasını sağlayan belirlenmiş kurallardır. Bu ilkeler, seçimlerin demokratik özgürlükler ve temel insan haklarına uygun olarak gerçekleşmesini temin eder.
Seçim İlkeleri, aşağıda belirtilen şekilde özetlenebilir:
1. Şeffaflık: Seçimlerin her aşaması, seçmenler ve adaylar tarafından izlenebilir olmalıdır. Bu şekilde seçim süreci daha güvenilir ve adil bir şekilde yürütülebilir.
2. Tarafsızlık: Seçimler, seçim organizasyonlarının bağımsız ve tarafsız bir şekilde yönetilmesi ile gerçekleştirilmelidir. Bu sayede mümkün olan en adil sonuçlar elde edilir.
3. Eşitlik: Tüm vatandaşlar, seçme ve seçilme hakkına sahip olmalıdır. Herhangi bir ayrımcılık yapılmaksızın, her birey bu haktan eşit bir şekilde yararlanabilmelidir.
4. Özgürlük: Seçimlerde her birey, özgürce tercihini belirleyebilmelidir. Herhangi bir baskı, tehdit veya zorlama olmadan, seçmenlerin iradesiyle hareket etmeleri sağlanmalıdır.
5. Hesap verebilirlik: Seçim mekanizmaları, hesap verebilirlik ilkesine göre işlemelidir. Bu sayede seçim süreci ve sonuçları denetlenebilir ve gerektiğinde düzeltici adımlar atılabilir.
6. İnsan haklarına saygı: Seçimlerde, insan haklarına saygı gösterilmesi esastır. Her bireyin düşünce özgürlüğü, ifade özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü gibi temel hakları korunmalıdır.
Yukarıda belirtilen seçim ilkeleri, demokratik bir toplumda özgür ve adil seçim süreçlerinin önemli unsurlarını oluşturur. Herhangi bir seçimde bu ilkelerin gözetilmesi, demokratik değerleri ve toplumdaki güveni pekiştirir.
Önemli yerler:
– Seçim İlkeleri, demokratik bir toplumun temelini oluşturur.
– Şeffaflık, tarafsızlık ve hesap verebilirlik, seçim sürecinin adil bir şekilde yürütülmesini sağlar.
– Eşitlik ve özgürlük, her bireye seçimlere katılma hakkı verir.
– İnsan haklarına saygı, seçim sürecinde herkesin düşünce ve ifade özgürlüğünü korur.
Tablolar:
| Seçim İlkesi | Açıklama |
| ————– | ——————————————————————————————————————————————————— |
| Şeffaflık | Seçimlerin her aşaması, toplum tarafından gözlemlenebilir olmalıdır. Böylece seçim süreci daha güvenilir ve adil bir şekilde yürütülebilir. |
| Tarafsızlık | Seçimler, bağımsız ve tarafsız bir şekilde düzenlenmelidir. Bu sayede adil sonuçlar elde edilebilir. |
| Eşitlik | Tüm vatandaşlar, seçme ve seçilme hakkına eşit bir şekilde sahip olmalıdır. Herhangi bir ayrımcılık yapılmaksızın, her birey bu haktan aynı şekilde yararlanmalıdır. |
| Özgürlük | Seçimler, bireylerin özgürce tercihini belirleyebilmesini sağlamalıdır. Herhangi bir baskıya veya tehdide maruz kalınmamalıdır. |
| Hesap verebilirlik | Seçim mekanizmaları, hesap verebilirlik ilkesine göre işlemelidir. Bu sayede seçim süreci ve sonuçları denetlenebilir ve gerektiğinde düzeltici adımlar atılabilir. |
| İnsan haklarına saygı | Seçimlerde, insan haklarına saygı gösterilmelidir. Her bireyin temel hakları korunmalıdır. |
Bu tabloda, seçim ilkeleri ve açıklamaları tablo formatında sunulmuştur. Bu şekilde, ilkeler daha belirgin ve anlaşılır hale getirilmiştir.
