Rehberlik modelleri kpss eğitim bilimleri rehberlik dersinin temelini oluşturan yaklaşımları kapsamaktadır. Rehberlik modelleri Parsons modeli, eğitimle kaynaştırılmış model, klinik yaklaşım, karar verme süreci modeli, Kapsamlı PDR programları ve Okul PDR Hizmetleri modeli olarak 6 başlıkta incelenmektedir.
Rehberlik Modelleri
Kpss eğitim bilimleri rehberlik modelleri içinde ilk işleyeceğimiz konu olan Parsons modeline başlayalım.
Parsons Modeli (Mesleki Yardım Süreci)
Rehberlik hizmetinin işlevi meslek seçiminde yardım etmek olarak görünür. Bireyin ve mesleğin özellikleri araştırılır ve bireyin kendine uygun mesleğe yönelmesi sağlanır.
Frank Parsons tarafından geliştirilen bu model 3 aşamada gerçekleşmektedir.
- Bireyin tanınması.
- İşlerin gerektirdiği niteliklerin ve sağladığı olanakların incelenmesi.
- Bu iki sonuçtan elde edilen bilgilerin karşılaştırılıp eşleştirilmesi şeklindedir.
Eğitimle Kaynaştırılmış Model (Brewer)
Eğitimin ve rehberliğin amacı aynıdır. Eğitim gibi rehberlik hizmetleri de sınıf içinde verilebilir. Bu model sınıf ortamında psikoloji ve uyum kurslarının rehberliğin temelini oluşturduğunu savunur.
Klinik Yaklaşım (Williamson)
Bu modelde birey tüm yönleriyle araştırılır ve sağlıklı kararlar verebilmesine yardım edilir. Tanınması gereken en önemli özellik kişilik özellikleridir.
Rehberlikte klinik yaklaşım, bireysel ayrılıkların anlaşılması ve bireysel ihtiyaçların karşılanması amaçlarına yöneliktir.
Karar Verme Süreci Modeli (Katz, Tiedeman, Jones)
Bu model iş ve meslekle ilgili kararlar verme sürecinde yardım etme işidir. Bireyin sahip olduğu özellikler mesleki seçimde doğrudan etkilidir. Ayrıca bu model bireyin eğitsel ve mesleki seçenekler arasından yapacağı kara verme sürecine profesyonel bir müdahaledir.
Kapsamlı PDR Programları
Kapsamlı PDR programları öğrencilerin gerek okulda gerekse okul dışında ihtiyaç duydukları yaşantı ve becerileri tanımlama çabası olup, iyileştirici, kriz yönelimli, önleyici ve gelişimsel danışma ve rehberlik yaklaşımlarının bütünleştirilmesi anlayışına dayalı hizmetlerin tümünü ifade etmektedir.
- Kapsamlı PDR programları tüm öğrencilerin yararlanması amacıyla oluşturulmuştur ve gelişimsel rehberlik modeline dayanır.
- Programlar 12. sınıfın sonuna kadar tüm öğrenciler için hazırlanır. Yeterlilikler ve öğrenci kazanımları mesleki, eğitsel ve kişisel-sosyal gelişim alanlarında sınıf düzeyine göre belirlenir.
- Bu kazanımlardan rehberlik saatlerinde grup etkinlikleri vs yollarla gerçekleştirilmesinden sınıf rehber öğretmenleri sorumludur.
- Yapılandırmacı yaklaşımdan yararlanılır.
- Bu program diğer öğretim programlarıyla birlikle yürütülür. Yani bağımsız değildir.
- Programın hazırlanmasından önce öğrencilerin ihtiyaçları göz önünde bulundurulur.
- Ardışık ve esnek bir yapıya sahiptir.
Okul PDR Hizmetleri Modeli
Bu model, yeni sınıf rehberlik programları ile birlikte çerçeve programlarda yeni bir düzenleme yapılmış olan ve kapsamlı rehberlik programlarını temel alan bir modeldir. 4 tane temel süreci vardır.
1) Grup Rehberliği Müfredatı
- Grup etkinlikleri her sınıf düzeyinde belirlenen yeterlilikleri, yani içeriği kazandırmaya yönelik hazırlanır.
- Rehberlik müfredatı anaokulundan ortaöğretimin son sınıfına kadar ardışık, gelişimsel ve düzenli bir şekilde yapılandırılmış grup etkinliklerini kapsar.
- MEB tarafından yayınlanan etkinlikler kitabı göz önünde bulundurulur.
- Sınıf etkinliklerinin yürütülmesinden sınıf rehber öğretmeni sorumludur.
2) Bireysel Planlama
- Öğrencilerin eğitsel ve mesleki geleceklerini iyi bir biçimde planlamalarına olanak sağlamak, kendi gelişimlerini anlamak, kendi ilgi ve becerilerini değerlendirebilmelerini sağlamak öncelikli amaçtır.
- Bireysel planlama, kendini tanıma, bireysel plan yapma, bilgi verme, yerleştirme ve izleme stratejileri uygulanarak gerçekleştirilir.
- Aile ve diğer okul personelinin katılımını gerektirir.
3) Müdahale Hizmetleri
- Öğrencilerin problemleri ve acil ihtiyaçlarıyla ilgilenir.
- Problemin niteliğine bağlı olarak, bireysel ya da grupla psikolojik danışma oturumları, konsültasyon, akran desteği gibi programlarla sorunlara müdahale edilebilir.
4) Sistem Desteği
Rehberlik programının etkili bir şekilde uygulanabilmesi için gerçekleştirilecek program ve personeli destekleme çalışmalarını içermektedir.
Kpss eğitim bilimleri rehberlik dersine ait Rehberlik Modelleri konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss rehberlik konusu Rehberlik Türleri içindeki Kurumlara Göre Rehberlik olacaktır.
***Rehberlik Modelleri***
Rehberlik modelleri, bireylerin gelişim sürecinde yol gösterici nitelikte olan, planlı ve sistemli bir şekilde rehberlik hizmetlerinin sunulmasını sağlayan çeşitli yaklaşımları ifade eder. Bu modeller, bireylerin yaşamında önemli bir rol oynayarak, onların potansiyellerini keşfetmelerine, karar verme becerilerini geliştirmelerine ve problemleriyle başa çıkmalarına yardımcı olmayı amaçlar. Türkiye’de de çeşitli rehberlik modelleri kullanılmaktadır.
**1. Kişisel Gelişim Modeli:**
Bu modelde, bireylerin içinde bulundukları durumu anlamaları, ilgi, yetenek ve değerlerini belirlemeleri ve hedeflerine ulaşmak için gereken adımları atmaları hedeflenir. Bu modelde, bireylerin kendilerini tanımaları ve kişisel gelişimlerini sağlamaları ön plandadır.
**2. Psikodinamik Rehberlik Modeli:**
Bu modelde, bireylerin bilinçdışı düşünceleri, duygusal durumları ve motivasyonları üzerinde durulur. Bireylerin iç dünyalarını anlamalarına, çözülmemiş sorunlarıyla yüzleşmelerine ve psikolojik olarak sağlıklı bir şekilde gelişmelerine yardımcı olmayı amaçlar.
**3. Kariyer Gelişimi Modeli:**
Bu modelde, bireylerin meslek seçimi ve meslek gelişim süreçlerini desteklemek amaçlanır. Bireylerin ilgi, yetenek ve değerlerini keşfetmeleri, meslek seçimi ile ilgili bilgi edinmeleri ve kariyer planlamalarını yapmaları önemlidir.
**4. Çok Kültürlü Rehberlik Modeli:**
Bu modelde, bireylerin kültürel farklılıklarını anlamaları ve bunlara saygı duyarak birlikte yaşama becerilerini geliştirmeleri hedeflenir. Farklı kültürler arası iletişime odaklanılır ve bireylerin kültürel çeşitlilikle başa çıkabilmeleri desteklenir.
Bu rehberlik modelleri, bireylerin gelişimlerine rehberlik etmek ve başarılı bir yaşam sürmelerine yardımcı olmak amacıyla kullanılır. Her bir model, farklı yaklaşımlar ve teknikler içerir ve bireylerin ihtiyaçlarına göre uyarlanarak kullanılır.
**Tablo Örneği:**
| Rehberlik Modeli | Özellikler |
|—————————|—————————————————————————————|
| Kişisel Gelişim Modeli | Bireylerin içsel potansiyellerini keşfetmelerine ve gelişimlerini sağlamalarına yardımcı olur. |
| Psikodinamik Rehberlik Modeli | Bireylerin bilinçdışı düşünceleri ve duygusal durumları üzerinde durarak psikolojik bütünlüğü hedefler. |
| Kariyer Gelişimi Modeli | Bireylerin meslek seçimi ve kariyer planlamalarını destekler. |
| Çok Kültürlü Rehberlik Modeli | Farklı kültürel bağlamda bireylerin birlikte yaşama becerilerini geliştirir ve kültürel farkındalığı artırır. |
