Ahlak Gelişimi hem gelişim ile hem de bilişsel gelişim ile alakalıdır. Ahlak Gelişimi konumuzda psikanaliz kuramlarında ve öğrenme kuramlarında ahlak gelişimi konularını inceleyeceğiz. Önceki konumuzda Vygotsky Dil Gelişimi konusunu tamamlamıştık. Sıradaki kpss gelişim psikolojisi dersi konumuz ise Ahlak Gelişimi olacak.
Ahlak Gelişimi
Ahlak gelişimi bireyin yaşadığı toplumun kurallarını içselleştirmesi olarak tanımlanabilmektedir. Birey bu içselleştirmeyi gerçekleştirirken yeni değerler sistemi oluşturur ve kendinden de bir şeyler katar. Bunu yapmak içinde bilişsel gelişimde bir düzey gerektirir.
Yapılan bazı tanımlamalara göre ahlak; doğruyu yanlıştan ayırt etme, bu ayrıma göre davranma, erdemli davranışlar ile onur duygusunu yaşama ve insanın kuralları çiğneyen eylemleri için suçluluk duymasıdır.
Psikanaliz Kuramlarında Ahlak Gelişimi
1. Frued
Çocukların ahlak kurallarını faillik evrede, kendi cinsiyetteki ebeveynlerinden özdeşim yolu ile öğrenirler. Bu özdeşim sonucu çocukta süperego ortaya çıkmaktadır.
Süperego vicdan ve ego ideali olarak iki bölümden oluşur. Vicdan bireyin yapmaması gerekenleri, ego ideali ise yapması gerekenleri içermektedir. Kişi vicdanının sözünü dinlemez ise suçluluk hissedecektir. Eğer ego idealinin isteklerine yerine getiremez ise utanç hisseder. Frued’a göre kişinin vicdan ve ego ideallerine uygun davranmasının nedeni bu suçluluk ve utanç duygularıdır.
2. Erikson
Erikson’un ahlak gelişimi ile ilgili fikirleri bir çok yönden Frued ile uyuşmaktadır. Faka Frued’un görüşünden farklı olarak ahlak gelişim sürecinde anne ve babanın birlikte bir etkis olduğu görüşünü savunur.
Erikson suçluluk ve utanma duygularının yanı sıra gururu da düşüncesine eklemiştir. Çocuğun sadece suçluluk ve utanma duygularından kaçmadığını aynı zamanda kendisi ile gurur duyduğunu savunur.
Öğrenme Kuramlarında Ahlak Gelişimi
1. Skinner / Edimsel Koşullanma
Çocuğun ahlaka uygun davranış gerçekleştirdiğinde pekiştirilmesini, uygun olmayan davranışlarında ise cezalandırılması gerektiğini savunur.
2. Sosyal Öğrenme / Bandura
Bandura bireylerin çevresindeki diğer insanları gözlemleyerek doğrudan ceza ve pekiştirme ile öğreneceklerinden fazlasını öğrenirler.
Kpss eğitim bilimleri gelişim psikolojisi dersi Ahlak Gelişimi konusunu tamamladık. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuz Piaget ve Ahlak Gelişimi olacaktır.
**Psikanaliz ve Ahlak Gelişimi**
**Psikanaliz Kuramı:**
Psikanaliz kuramı, Sigmund Freud tarafından geliştirilen bir psikoloji teorisi ve tedavi yöntemidir. Psikanaliz kuramı, insanların bilinçdışı dürtülerin etkisi altında olduğunu ve bu dürtülerin kişilik gelişimini etkilediğini savunur. Ahlak gelişimi de bu kurama göre, çocukluk döneminde yaşanan deneyimler ve bilinçdışı dürtülerin etkisiyle şekillenir. Çocuk, temel ihtiyaçlarını karşılama amacıyla bilinçsizce çeşitli dürtülerin peşinden giderken, toplumun ahlaki normlarıyla da tanışır.
Freud’a göre, kişilik gelişimi id, ego ve süper ego adı verilen üç bölüm arasındaki çatışmalar sonucunda gerçekleşir. İd, doğuştan gelen içgüdüsel arzulara ve memnuniyet ilkesine uyarak hareket eder. Ego, gerçeklik ilkesine göre hareket ederek id’in arzularını denetlemeye çalışır. Süper ego ise içselleştirilen toplumsal normlar ve ahlaki değerlerin temsilcisidir. Bu üç bölüm arasındaki çatışkılar ve dengeye ulaşma süreci, kişilik gelişiminin belirleyici unsurlarındandır.
**Öğrenme Kuramı:**
Öğrenme kuramı, bireyin çevresiyle olan etkileşimi sonucunda davranışlarını değiştirebileceği ve yeni beceriler edinebileceği bir kuramdır. Ahlak gelişimi açısından öğrenme kuramı, çocukların çevresiyle olan etkileşimleri düşünüldüğünde oldukça önemlidir. Çünkü çocuk, ahlaki davranışları öğrenmek için çevresinden modeller alır ve bu davranışları tekrar ederek içselleştirir.
Albert Bandura’nın sosyal öğrenme kuramına göre, birey çevresindeki diğer bireylerin davranışlarını izleyerek, taklit ederek ve sonuçlarını gözlemleyerek öğrenir. Örneğin, çocuk model aldığı bir yetişkinin dürüst davranışlarını gözlemleyerek, onu taklit ederek ahlaki davranışları öğrenir. Bununla birlikte, ahlaki davranışların ödüllendirildiği durumlarda da çocuk bu davranışları benimser.
**Ahlak Gelişiminin Önemi:**
Ahlak gelişimi, bireyin toplumsal yaşama uyum sağlaması ve başkalarına karşı haklarına saygı göstermesi için önemlidir. Ahlak, doğru ve yanlış arasındaki ayrımı yapmamıza ve toplumda kabul gören değerleri içselleştirmemize yardımcı olur. Ahlaki davranışlar aynı zamanda insan ilişkilerinde sağlıklı bir ortamın oluşmasını da sağlar.
**Ahlaki Değerleri İşaretlemek İçin HTML Bold Tagıyla:**
Psikanaliz kuramı ve öğrenme kuramı, **ahlak gelişimi** üzerinde farklı açıklamalara sahiptirler. Psikanaliz kuramına göre, çocukların bilinçdışı dürtülerin etkisi altında olduğu ve bu dürtülerin kişilik gelişimini etkilediği söylenebilir. Öğrenme kuramına göre ise, çevresiyle olan etkileşimi sonucunda çocukların ahlaki davranışları öğrendiği ve içselleştirdiği belirtilebilir.
Ahlak gelişimi, bireyin toplumsallaşmasında oldukça önemlidir. Ahlaki davranışların öğrenilmesi, **toplumsal uyum** sağlanması ve başkalarına saygı gösterilmesi için gereklidir. Ahlaki davranışlar, insan ilişkilerinde de önemli bir rol oynar ve sağlıklı ilişkilerin oluşmasına yardımcı olur.
Öğrenme kuramına göre, çocuklar çevrelerindeki modelleri gözlemleyerek ve taklit ederek ahlaki davranışları öğrenirler. Örneğin, bir çocuk dürüst davranışları model aldığı bir yetişkini izleyerek öğrenebilir. Ahlaki davranışların ödüllendirildiği durumlarda da çocuklar bu davranışları benimserler.
Sonuç olarak, psikanaliz ve öğrenme kuramları ahlak gelişimini farklı açıklasalar da, ahlakın toplumsal yaşama uyum sağlamak ve insan ilişkilerini düzgün yürütmek için önemli olduğu söylenebilir. Ahlak, bireyin sosyalleşme sürecinde içselleştirdiği değerlerin bir yansımasıdır ve toplumda kabul gören normların bir parçasıdır.
