İslamiyet Öcesi Türk Tarihi konuları anlatılırken genelde kullanılan bir cümle vardır. ”Türklerin tarih sahnesine çıkması.” Eminim bu cümleyi birçok tarih kaynaklarında duymuşsunuzdur ve çıktığımız yer Orta Asya’dır. Genel olarak Hazar Denizi’nin doğusu, Tanrı Dağları’nın kuzeyi, Altay Dağlarının kuzeybatısı ve Aral Gölü’nün çevresini yurt edinmiş olan biz Türkler MÖ XVI. yüzyılda kendi yurtlarımızdan göç etmeye başladık.
Peki Türklerin göç nedenleri nelerdir? Bunları birkaç başlık altında toplayabiliriz:
– İklim ve coğrafi koşullar
– Yeni yerler bulma isteği
– Dış güçlerin Türkler üzerinde baskı yaratması
– Meraların azalması , hayvanların güçsüzleşmesi ve hastalanması
– Boylar arasındaki anlaşmazlıklar
– Nüfus sayısının artmasıyla yaşadıkları yerlerin kendilerine yetmemesidir.
Türkler gittikleri yere kendi kültürlerini aşıladıkları gibi bulunduğu yerdeki kültürden de etkilenmiş ve yeni sentez kültürlerin ortaya çıkmasına sebep olmuşlardır. Bunun yanı sıra devamlı farklı yerlerde yaşam izlerine rastlanılan Türkler tam olarak belirli bir bütünlük içerisinde izlenememektedir ve araştırılamamaktadır.
Orta Asya’dan devamlı göç etmeye başlayan Türklerin en önemli büyük göçü ise Kavimler Göçü olarak bilinen 375 yılındaki Kuzey Hunları’nın batıya doğru yaptıkları göçtür.
Türklerin de anavatanı olan Orta Asya’da oluşmuş olan bazı kültürlerin önemli noktalarına değinelim:
* Anav Kültürü: Aşkabat yakınlarında tarım ve hayvancılıkla uğraşıp, madeni süs eşyaları ve tuğladan evleri bulunan ve yerleşik hayatın yaygın olduğu kültürdür.
* Andronova Kültürü: Türklerin ilk ataları olarak kabul edilmektedir. Bu Kültürdeki insanlar atı kullanabilmektedirler. Ayrıca savaşçı bir kültür olduğu bilinmektedir.
* Karasuk Kültürü: Demiri bularak işleyen bu kültür insanlarının yapılan araştırmalarda tekerlekli araba kullandığı da bilinmektedir.
* Tagar Kültürü: Silah üzerine hayvan figürleri işleyen bu kültür insanları daha çok süs eşyalarına yönelmişlerdir.
Aslında yukarıda bulunan bu kültürler Kpss sınavı açısından İslamiyet öncesi Türk Tarihi bilgileri arasında bizi çok ilgilendirmemektedir. Ancak aklımızda bulunması iyi olacaktır.
Burada verilen temel bilgilere ek olarak şunu söyleyebiliriz ki tarih konularını temelden ne kadar iyi alırsak, ileriki konuları üstüne daha rahat ekleyebiliriz ve bilgileri organize edebiliriz, bu yüzden temelimizi sağlam tutmaya çalışalım. Böylece ezber değil de mantık çerçevesinde konuları birbirine rahatça bağlayabileceğiz. İslamiyet Önce Türk Tarihi konusuna ”İlk Türk Devletleri” konusuyla devam edilecektir.
**İslamiyet Öncesi Türk Tarihi**
***Çin Kaynaklarına Göre***
Çin kaynakları, İslamiyet öncesi Türk tarihine dair önemli bilgiler sunmaktadır. Büyük Hun İmparatorluğu’nun doğuşu, Asya kıtasının çeşitli bölgelerinde etkili olan bu devletin gelişimini takip etmek için önemli bir dönüm noktasıdır. Büyük Hun İmparatorluğu’nun lideri *Mete Han* olarak bilinir ve bu dönemde Türkler, bölgesel egemenliklerini kurarak kendilerini göstermeye başlarlar.
***Orta Asya Göçebe Kültürü***
Orta Asya, göçebe kültürünün yaygın olduğu bir bölge olarak bilinir. Türkler de bu bölgede göçebe hayat tarzını benimseyen bir topluluktur. Göçebe hayat tarzının bir sonucu olarak, Türkler at yetiştiriciliği ve ticaret üzerine odaklanmışlardır. Bu dönemde, Türkler, diğer göçebe topluluklarıyla sürekli savaşlar yaparak coğrafi ve siyasi hakimiyetlerini genişletmeyi amaçlamışlardır.
***Türklerin Altın Çağı***
İslamiyet öncesi Türk tarihi içinde, *Türklerin Altın Çağı* olarak adlandırılan bir dönem de önemlidir. Bu dönemde Türkler, Orta Asya’da başarılı bir şekilde egemenlik kurmuşlardır. *Göktürk Kağanlığı*, Altın Çağ’ın en parlak dönemlerinden birini temsil eder. Bu dönemde, Göktürkler, siyasi birliği sağlamış, yazılı dil olan *Göktürk Alfabesi*’ni geliştirmiş ve coğrafi olarak genişlemiştir.
***Kök Tengri İnancı***
Türklerin İslamiyet öncesi dönemdeki en yaygın dini inanç sistemi *Kök Tengri*’dir. Türkler, doğayı ve ruhani varlıkları tapınmış, yaşamın her yönünü tanrılarına göre düzenlemişlerdir. *Tengrism*, Türklerin bu inancını temsil eder ve günümüzde bile bazı Türk boylarında izleri görülebilir.
***Türkistan***
İslamiyet öncesi Türk tarihinde önemli bir yer olan *Türkistan*, Türklerin yaşadığı bir bölgedir. Bu bölge, Türk kültürünün ve tarihinin merkezi olarak kabul edilir. Türkler, bu topraklarda birçok medeniyetin yükselişine tanıklık etmiş ve kendi kültürel etkileşimlerini de burada gerçekleştirmiştir.
***Altay Dağları***
Altay Dağları, Türkler için kutsal bir yerdir ve İslamiyet öncesi Türk tarihinde önemli bir rol oynamıştır. Bu dağlar, Türklerin ata ruhlarına ve doğaya olan bağlılığını temsil eder. Türkler için ruhlarını temizlemek ve doğayla bütünleşmek için bu dağlara yönelmek önemli bir ritüeldir.
***Pamir Dağları***
Pamir Dağları, İslamiyet öncesi Türk tarihinde Türklerin yaşadığı bölgelerden biridir. Bu dağlar, Türklerin at yetiştiriciliği ve ticaret faaliyetlerine katkıda bulunan stratejik bir bölgedir. Türkler, Pamir Dağları’nın eteklerinde yerleşimler kurarak ekonomik ve siyasi güçlerini arttırmışlardır.
Bu tarihi dönemdeki Türklerin göçebe kültürü, dini inançları ve siyasi yapısı, İslamiyet öncesi Türk tarihini benzersiz kılmaktadır. Türklerin Orta Asya’da kurdukları büyük imparatorluklar ve yaşadıkları topraklar, Türk tarihine büyük bir miras bırakmıştır.
