Ek fiil , diğer bir tabirle ek eylemler, Kpss Türkçe dersindeki sözcük çeşitlerinden fiiller konusunun devamı niteliğindedir. Ek eylem konusu içinde, ek eylem çeşitleri, kullanım şekilleri örneklerle beraber işlenecektir. Bir önceki konumuz olan fiillerin devamı niteliğinde olan bu konunun ayrıntılarına geçelim.
Ek Fiil (Ek Eylem) ve Çeşitleri
Eylemlere gelerek onları bileşik zamanlı (iki zamanlı), isimlere gelerek onları yüklem yapan eklerdir. Ek fiil ektir, sözcük değildir. Ek fiil çeşitleri 2 ana başlıkta toplanmaktadır.1) Fiillere gelen ek fiil: Bileşik zaman ekleridir. (idi, imiş, ise)ÖrneklerSorduysamDemiştiGörmüşseGörmüştü2) İsim soylulara gelen ek fiil: İsim soylu sözcükleri yüklem yapan eklerdir. Ayrıca ‘ise’ olarak isim soyluya gelir ve koşul anlamı verir. ÖrneklerAli’dirEvdeyseHastayımMutluysa iyidir. Biz genciz bu nedenle dinciz.Bir zamanlar buradaydık.İsim soylulara gelen ek fiilin 4 şekli vardır:
- Ek Fiilin Hikayesi: Di’li geçmiş zamanla oluşur. (-idi)
ÖrneklerÇalışkandıkBendim
- Ek Fiilin Rivayeti: Miş’li geçmiş zamanla oluşur. (-imiş)
ÖrneklerİyiymişimZormuşVefasızmışsınHuzurluymuşlar
- Ek Fiilin Şartı: (ise)
ÖrneklerSınav yarınsa gelir.Sensen sevinirim.O da benim gibiyse.
- Ek Fiilin Geniş Zamanı: (-im, -sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler)
ÖrneklerİyiyimİyisinİyisinizİyidirİyidirlerEk fiilin geniş zamanının 3. tekil kişi eki (-dir) çoğu zaman söylenmez ama varlığı bellidir.Burası güzel (dir)Adı Kezban (dır)Ek eylemin geniş zamanının 3. tekil kişi zamanı (-dır), kesinlik ya da olasılık anlamları için bazı fiillerde görülür.Şimdi uyuyordur. (Ek fiil olasılık anlamı katmış)Ders bitmiştir gidebilirsiniz. (Ek eylem burada ise kesinlik anlamı katmış)Yarın gelecektir. (olasılık anlamı)İsim soylu sözcüklerin ek eyleminin olumsuz biçimi ‘değil’ sözcüğüdür.Güzeldir => Güzel değildir.Pahalıymış => Pahalı değilmiş.Kpss Türkçe dersindeki isim soylu sözcükere gelen ek eylemlerle belirteceğimiz bir diğer nokta da, fiilimisilerin de isim soylu sözcük olmalarıdır. Bu nedenle de isim soylu sözcüklere gelen ek eylemleri alırlar. (Fiilimsilerle ilgili konumuz ek fiil konusundan sonra gelmektedir.)ÖrneklerBulanlarmış (Buradaki ‘Bulanlar’ kelimesi fiilimsi ve isim soylu yüklemdir ve ek eylem almıştır.)Çalışmaktır. (Aynı şekilde buradaki ‘Çalışmak’ kelimesi de fiilimsi ve isim soylu yüklemdir ve ek eylem almıştır.)Kpss genel yetenek Türkçe dersindeki Ek Fiil konusunu ve bu konuya ait ek eylem çeşitlerini inceledik. Bir sonraki Türkçe konumuz Fiilimsiler olacaktır.
Ek fiiller, bir cümlenin çekimlenmesine yardımcı olan fiillerdir. Türkçe dilbilgisine göre, ek fiillerin başında bulunan “e” veya “i” harfi, fiil köküne bağlanarak çekimlenmeyi gerçekleştirir.
**Önemli Yerler:**
Ek fiiller, bir cümledeki fiilin zamanını belirlemek için kullanılır. Aynı zamanda, olumsuz, geçmiş, şart, dilek ve emir gibi çekimler de ek fiillerle yapılır. Ek fiiller, tek başlarına anlam taşımazlar, sadece cümlenin çekimlenmesini sağlarlar.
**HTML bold tagı ile işaretlenmiş önemli yerler:**
Ek fiiller, cümlenin çekimlenmesine yardımcı olurlar.
**Başlıklar:**
**Ek Fiiller: Türkçe Dilbilgisi’nde Önemli Bir Rol Oynar**
**Tabloların Benzersiz Örnekleri:**
| Ek Fiil Çeşitleri | Örnek Kullanım |
|——————-|——————————-|
| Olumlu Ek Fiiller | gel-eceğ-im, git-ti-m, yap-a-cağ-ım |
| Olumsuz Ek Fiiller | gel-me-y-eceğ-im, git-me-di-m, yap-ma-y-a-cağ-ım |
| Geçmiş Zaman Ekleri| gel-di-m, gitti-m, yaptı-m |
| Şart Ekleri | gel-se-y-di-m, git-se-y-di-m, yap-sa-ydı-m |
| Dilek Ekleri | gel-se-y-di-m, git-se-y-di-m, yap-sa-ydı-m |
| Emir Ekleri | gel-sin, git-sin, yap-sın |
Yukarıda verilen tablodaki çekim örnekleri, Türkçe dilbilgisinde yaygın olarak kullanılan ek fiillerin benzersiz örnekleridir. Bu örnekler, ek fiillerin nasıl kullanıldığını ve cümlenin nasıl çekimlendiğini göstermektedir.
Bu yeni tablolar, ek fiiller hakkında daha iyi bir anlayış sağlamak için Türkçe dilbilgisini örnekler üzerinden göstermektedir.
