Bilişsel gelişim dönemleri Bruner’ın Eylemsel Dönem, İmgesel Dönem ve Sembolik Dönem olarak belirlediği başlıkları altında incelenecektir. Bu Konu kpss eğitim bilimleri gelişim psikoljisi dersinde yer almaktadır. Önceki konumuzda Vygotsky’nin Kuramında Temel Kavramların detaylarını işlemiştik. Şimdi Bruner ve Bilişsel Gelişim Dönemlerini ele alalım.
Bruner ve Bilişsel Gelişim Dönemleri
Bruner da Piaget gibi bilişsel gelişimi evrensel bir anlayış biçimi ile incelemiştir. Ona göre bilişsel gelişim, tepkilerin uyarılardan bağımsız hale gelmesidir. İlk çocukluk yıllarında birey çevreden gelen uyarıcılara bağlıdır. Yani tepkiler uyarıcılara bağlıdır. İlerleyen süreçte ise özellikle dil kazanıldıktan sonra uyarıcılar kontrol edilmeye başlanır ve tepkiler uyarıcıdan bağımsız hale gelmeye başlar.
Bruner’a göre;
- Bir kültürün içinde doğmuş olmak bilişsel gelişim için yeterli değildir. Bilişsel gelişim süreci etkili bir öğretici-öğrenici ilişkisi gerektirir. Öğretici olan kişi çocuğun öğrenimini adım adım ilerleyecek biçimde şekillendirmelidir. Bu olaya yol gösterme denir. Buna göre öğretmenler, anneler, babalar ve toplumun tüm üyeleri çocukların bilişsel gelişimini kazanmada ve öğretmede sorumluluk sahibidir.
- İnsanlar ancak dil kullanarak iletişim kurabilir, tartışabilir ve dil sayesinde birbirine öğretebilirler.
- Bruner bilişsel gelişimi “ bireyin kendisinin farkında olmasıdır” şeklinde açıklar.
- Bireylerin bilişsel gelişim seviyelerine göre olaylara bakış açıları da değişmektedir. Örneğin küçük bir çocuğun yağmur yağması ile ilgili görüş ve düşünceleri olgun bireyin düşüncelerinden farklıdır.
- Bruner’da bilişsel gelişimi Piaget gibi bilginin kodlanması, işlenmesi, depolanması ve sıralanması şeklinde incelemiştir.
Bilişsel Gelişim Dönemleri
Kpss gelişim psikolojisi dersinde Bruner’ın bilişsel gelişim dönemlerini inceleyelim.
- Eylemsel Dönem(0-3 yaş)
- Bilişsel gelişimin ilk aşamasıdır.
- Bu dönemde çocuk çevreyi anlama çabası içindedir.
- Bu dönemde psikomotor öğrenmeler yoğundur.
- Öğrenmeler yaparak-yaşayarak gerçekleşir.
- Bu dönem çocukları için nesneler sadece birer araçtır. Nedenleri sorgulamazlar.
- İmgesel Dönem (4-6 yaş)
- Bilişsel gelişimin ikinci aşamasıdır.
- Görsel bellek gelişmiş fakat yeterli düzeyde değildir.
- Çocuklar algılarının tutsağı durumundadırlar.
- Gördükleri bir nesne ortamdan kaldırıldığında bile onu tarif veya resmedebilirler.
- Sembolik Dönem (7 yaş ve üstü)
- Bilişsel gelişimde son dönemdir.
- Çocuk artık birçok alanın sembolünü kullanabilir.
- Atasözleri ve deyimler gibi soyut düşünceler içeren cümleleri anlar ve kendi de düşüncelerini bu şekilde anlatabilir.
Kpss eğim bilimleri gelişim ve öğreneme dersi Bruner ve Bilişsel Gelişim Dönemlerini inceledik. Bir sonraki gelişim psikolojisi dersi konumuzda Yetişkinlerde Bilişsel Gelişimi inceleyeceğiz.
Bilgiyi işleme ve öğrenme süreci açısından, insanların belli dönemlerde farklı beceri ve yeteneklere sahip olduğunu ifade eden bir kavram olan “Bilişsel Gelişim Dönemleri”, Amerikalı psikolog Jerome Bruner tarafından ortaya atılmıştır. Her bir dönem, bireylerin dünyayı algılama, anlama ve problem çözme yeteneklerindeki değişimleri tanımlamak için kullanılan bir çerçeve sunmaktadır.
1. **Sembolik İşlem Dönemi (0-2 yaş):** Bu dönemde çocuklar, temel algısal ve motor becerilerini kazanmaya başlarlar. Sınırlı dil becerilerine sahip olmalarına rağmen, sembolik temsilleri kullanmayı öğrenirler. Bu dönemde, çocuklar gelecekteki dil gelişimi için temel bir temel oluştururlar.
2. **İkinci Dönem (2-7 yaş):** Bu dönemde, çocuklar dil becerilerini hızla ilerletmeye başlarlar. Kendi düşüncelerini ve duygularını ifade etme becerisi kazanırlar. Ayrıca, olayları daha iyi anlamak ve kavramak için hayal güçlerini kullanırlar. Bu süreçte, çocukların karmaşık düşünce süreçleriyle başa çıkma becerileri de gelişir.
3. **Mantıksal İşlem Dönemi (7 yaş ve sonrası):** Bu dönemde çocuklar, soyut düşünceleri ve karmaşık mantıksal ilişkileri anlama yetenekleri gelişir. Soyut kavramları kullanarak problemleri çözebilme ve mantıksal düşünebilme yetenekleri artar. Bu dönem, bireylerin geniş bir düşünme kapasitesine ulaştığı ve soyut kavramlarla rahatlıkla çalışabildiği dönemdir.
Bilişsel gelişim dönemleri, birçok pedagogun ve eğitimcinin öğrenme sürecini anlamaya ve çocuklara uygun eğitim stratejileri geliştirmeye yardımcı olan önemli bir kavramdır. Bu dönemlerin anlaşılması, eğitimcilerin çocuklara uyan öğretim metotları geliştirmelerine yardımcı olabilir. Örneğin, sembolik işlem dönemindeki çocuklar için görsel ve somut materyallerle çalışmak, onların daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir. Mantıksal işlem dönemindeki çocuklar ise soyut kavramlarla çalışmaktan daha fazla fayda sağlayabilirler.
HTML kodunda **strong** etiketi kullanarak başlıkları ve önemli yerleri kalın hale getirebiliriz.
Tabloları daha iyi anlaşılması için aşağıdaki gibi değiştirebiliriz:
| Dönem | Yaş Aralığı | Özellikler |
|————————|—————|——————————————————————-|
| Sembolik İşlem Dönemi | 0-2 yaş | Temel algısal ve motor beceriler, sembolik temsilleri kullanma |
| İkinci Dönem | 2-7 yaş | Dil becerilerini ilerletme, düşüncelerini ifade etme, hayal gücünü kullanma |
| Mantıksal İşlem Dönemi | 7 yaş ve sonrası | Soyut düşünceleri anlama, mantıksal ilişkileri anlama, problemleri çözebilme |
