[ad_1]
Rasyonel Sayılarda Dört İşlem konumuzda rasyonel sayılarda toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemlerini göreceğiz.Rasyonel sayılar konusunun devamı niteliğinde olan bu konumuzdan kpss de yine çok sayıda soru gelmiştir. Konuyu tamamladıktan sonra bol soru çözmeniz faydalı olacaktır. Önceki konumuzda Rasyonel Sayıları inceledik. Sıradaki konumuz ise Rasyonel Sayılarda Dört İşlem olacak.
Rasyonel Sayılarda Dört İşlem
Rasyonel Sayılarda Dört İşlem konumuzun başlıklarını hep birlikte inceleyelim.
1. Toplama- Çıkarma İşlemleri
Paydaları aynı olan rasyonel sayılarda toplama veya çıkarma işlemi yapılırken paylar toplanır veya çıkartılarak yazılır, payda ise aynen yazılır.
$ \displaystyle \frac{a}{b}$±$ \displaystyle \frac{a}{b}$=$ \displaystyle \frac{a\pm c}{b}$
Eğer toplama veya çıkarma yapacağımız kesirlerin paydaları birbirinden farklı ise önce paydaları eşitlememiz gerekmektedir. Paydaları eşitlemek için ortak payda sağlayacak sayılarla her iki kesrin pay ve paydaları çarpılır. Paydaları eşitlenen kesirlerde toplama ve çıkarma işlemleri yine aynı şekilde yapılır.
Örneğimizde de görüldüğü gibi birbirine eşit olmayan 2 ve 3 paydalarının eşit hale gelmesi için paydalar en küçük ortak katta eşitlendi.
2. Çarpma
Rasyonel sayılarda çarpma işlemi yapılır iken iki kesrin payları çarpılıp paya, yine iki kesrin paydaları çarpılıp paydaya yazılır.
$ \displaystyle \frac{a}{b}.\frac{c}{d}=\frac{a.c}{b.d}$
Eğer doğal bir sayı ile kesrimiz çarpılıyorsa bu doğal sayının payda kısmına bir yazılarak çarpma işlemi aynı biçimde yapılır.
$ \displaystyle a.\frac{c}{d}=\frac{a}{1}.\frac{c}{d}=\frac{a.c}{d}$
$ \displaystyle \frac{1}{2}$.$ \displaystyle \frac{14}{6}$=$ \displaystyle \frac{1.14}{2.6}=\frac{14}{12}=\frac{7}{6}$
Genel olarak tam sayılı kesir ile bir kesrin tam sayı ile çarpılması birbiriyle karıştırılır.
$ \displaystyle a\frac{b}{c}=a+\frac{b}{c}=\frac{a.c+b}{c}$
$ \displaystyle a.\frac{b}{c}=\frac{a}{1}.\frac{b}{c}=\frac{a.b}{c}$
3. Bölme
Rasyonel sayılarda bölme işlemi yapılırken ilk kesir aynen yazılır ve ikinci kesir ters çevrilip yani pay paydanın yerine, payda ise payın yerine yazılır. Ve bu iki kesir bu biçimde iken çarpılır.
$ \displaystyle \frac{\frac{a}{b}}{\frac{c}{d}}=\frac{a}{b}.\frac{d}{c}=\frac{a.d}{b.c}$ şeklinde işlem yapılır.
Kesirlerin Genişletilmesi İşlemi
Bir rasyonel sayı yani kesir genişletilirken aynı anda hem pay hem de payda genişletilir. Kesrin payı ve paydası genişletilmek istenen sayı ile çarpılır.
$ \displaystyle \frac{1}{2}$ kesrini 10 ile genişletelim.
$ \displaystyle \frac{1.10}{2.10}=\frac{10}{20}$
Kesirlerin Sadeleştirilmesi
Bir kesir sadeleştirilirken aynı anda hem pay hem de payda sadeleştirme işlemi yapılacak bu sayıya bölünür.
$ \displaystyle \frac{18}{24}$ kesrini 3 ile sadeleştirelim.
$ \displaystyle \frac{18:3}{24:3}=\frac{6}{8}$
Bu sayıyı bir de 2 ile sadeleştirelim.
$ \displaystyle \frac{6:2}{8:2}=\frac{3}{4}$ e kadar sadeleştirebiliyoruz.
Kpss genel yetenek matematik dersine ait Rasyonel Sayılarda Dört İşlem konusunu tamamladık. Bir sonraki kpss genel yetenek matematik konumuz ise Ondalıklı Sayılar olacaktır.
Rasyonel sayılar, bir tam sayının bir kesirle ifade edildiği sayılardır. Dört işlem ise toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemleri olarak adlandırılan matematiksel işlemlerdir.
Toplama işlemi, verilen rasyonel sayıları toplamak için kullanılır. Örneğin, 1/3 ve 2/5 rasyonel sayılarını toplamak istediğimizde, toplam sonucu elde etmek için paydaları birbirine eşitledikten sonra payları toplarız:
1/3 + 2/5 = (1*5)/(3*5) + (2*3)/(5*3) = 5/15 + 6/15 = 11/15
HTML’de bu işlemi 11/15
”’TOPLAMA İŞLEMİ”’
Yazabiliriz.
Çıkarma işlemi, verilen rasyonel sayıları çıkarmak için kullanılır. Örneğin, 3/4 rasyonel sayısından 1/2 rasyonel sayısını çıkarmak istediğimizde, paydaları birbirine eşitledikten sonra payları çıkarırız:
3/4 – 1/2 = (3*2)/(4*2) – (1*4)/(2*4) = 6/8 – 4/8 = 2/8 = 1/4
HTML’de bu işlemi yazabiliriz.
”’ÇIKARMA İŞLEMİ”’
Bölme işlemi, verilen rasyonel sayıları bölmek için kullanılır. Örneğin, 5/6 rasyonel sayısını 2/3 rasyonel sayısıyla bölmek istediğimizde, çarpma işlemine dönüştürerek çarpan payı payda ve payı bir paydada birleştiririz:
(5/6) / (2/3) = (5/6) * (3/2) = (5*3)/(6*2) = 15/12 = 5/4
HTML’de bu işlemi yazabiliriz.
”’BÖLME İŞLEMİ”’
Çarpma işlemi, verilen rasyonel sayıların çarpımını bulmak için kullanılır. Örneğin, 2/3 ve 3/4 rasyonel sayılarını çarpmak istediğimizde, payların çarpımını ve paydaların çarpımını yaparız:
(2/3) * (3/4) = (2*3)/(3*4) = 6/12 = 1/2
HTML’de bu işlemi yazabiliriz.
”’ÇARPMA İŞLEMİ”’
Rasyonel sayılarda dört işlem, matematiksel hesaplamalarda büyük öneme sahiptir. Bu işlemleri iyi anlamak, doğru sonuçlar elde etmek için önemlidir. Dört işlemi anladığımızda, rasyonel sayılarla ilgili daha karmaşık problemleri de çözebiliriz. İyi bir temel oluşturmak için bu işlemleri sık sık tekrar etmek ve pratik yapmak önemlidir.
Tabloların HTML örneği:
| Rasyonel Sayılar | Toplama İşlemi | Çıkarma İşlemi | Çarpma İşlemi | Bölme İşlemi |
|---|---|---|---|---|
| 1/3 ve 2/5 | 11/15 | – | – | – |
| 3/4 – 1/2 | – | 1/4 | – | – |
| (5/6) / (2/3) | – | – | – | 5/4 |
| 2/3 ve 3/4 | – | – | 1/2 | – |
[ad_2]
