17. Yüzyıl İsyanları, Osmanlı Duraklama Döneminde ortaya çıkan ve yönetimi zorlaştıran isyanlardır. Birçok bölgede ve farklı grupların çıkardığı isyanlar vardır. Bir önceki konumuzda Duraklama Dönemi Dış Nedenlerini inceledik. Sıradaki kpss tarih konumuz ise 17. Yüzyıl İsyanları olacaktır.
17. Yüzyıl İsyanları
a. İstanbul İsyanları ( Merkez İsyanları- Kapıkulu İsyanları)
Kapıkulu askerlerinin İstanbul’da çıkardıkları isyanlardır. Daha çok yeniçeriler çıkarmış olsa da bazen medrese öğrencileri ve ulema da katılmıştır.
İstanbul İsyanlarının Nedenleri
Devlet ocak içindir anlayışı,
Cülus ve ulufe dağıtımında oluşan aksaklıklar,
Devlet adamlarının yeniçerileri çıkarları doğrultusunda kullanması,
Kapıkulu ocağında bozulan askeri disiplin.
İstanbul İsyanlarının Sonuçları
Başkentte devlet otoritesi sarsılmıştır.
Yeniçerilerin yönetimdeki etkinliği artmıştır.
Ocaklardaki bozulmalarla savaşların kaybedilmesi ve uzamasına neden olmuştu.
Yeniçeri ocağının kapatılması düşüncesi getirilmiş fakat uygulanamamıştır.
Yeniçeriler yönetimde etkinlik arttırarak ıslahatlara karşı çıkmış ve devletin yıkılış sürecine girmesini sağlamıştır.
b. Celali İsyanları
Anadolu’da asker kaçaklarının ve bazı güçlü ailelerin çıkardığı isyanlara iş bulamayan medrese öğrencileri ve başı boş kalan leventlerde destek vermiştir.
Celali İsyanlarının Nedenleri
Ekonominin bozulması
Tımar sisteminin bozulması,
Devşirme kökenli idarecilerin halkla anlaşamaması,
Savaştan kaçan askerlerin isyana katılması,
Asayişin bozulması ile halkın toprağını terketmesi,
İran savaşlarında Anadolunun çok yıpranması ve savaş alanı haline gelmesi,
Uzun süren savaşların asker ve yöneticilerin görev bölgelerinden alıkoyması
Celali İsyanlarının Sonucu
Devlete olan güven azalmış,
Ayanlar otorite kurmaya başlamış,
Üretimdeki azalma ve vergilerin düzenli toplanamaması ekonomiyi olumsuz yönde etkilemiş,
Anadolu’da can ve mal güvenliği kalmamış, köylerden şehirlere göç artmış,
Kuvvet ve şiddet yolu ile bastırıldığı için kesin çözüm olmamış ve bir süre sonra yeni isyanlar çıkmıştır.
c. Eyalet İsyanları
Devlet otoritesinin bozulmasıyla merkeze uzak yerlerde çıkan isyanlardır. Milliyetçilik fikri henüz gelişmediği için bu ayaklanmalar başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
Kpss genel kültür tarih dersi 17. Yüzyıl İsyanları konusunu işledik. Bir sonraki genel kültür tarih konumuz 17. Yüzyıl Islahatları olacaktır.
17. yüzyıl, tarih boyunca önemli isyanların görüldüğü bir dönem olarak bilinir. Bu isyanlar, toplumsal, ekonomik ve politik sorunlardan kaynaklanmış, dönemin güç dengesini etkilemiş, hatta bazı ulusların tarih akışını değiştirmiştir.
Bu dönemde yaşanan en önemli isyanlardan biri, Bohemya İsyancıları’nın ayaklanmasıdır. 1618 yılında, Katolik Habsburg hanedanının Protestanlar üzerinde uyguladığı baskılar sonucunda Bohemya’da başlayan bir isyan, kısa sürede tüm Almanya topraklarına yayılmıştır. Bu isyan, Kırk Yıl Savaşları’nın başlangıcı olmuş ve Avrupa’yı derinden etkilemiştir.
Bir diğer önemli isyan, İngiltere’de gerçekleşen Parlamento İsyanı’dır. 1642-1651 yılları arasında gerçekleşen bu isyan, İngiliz İç Savaşı’nı tetiklemiş ve sonucunda İngiltere’de monarşinin yerini Cumhuriyet’in almasına yol açmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu’nda da 17. yüzyılda önemli isyanlar yaşanmıştır. Bunlardan biri, Celali İsyanları olarak bilinen ayaklanmalardır. 1600’lerin başında Anadolu’da başlayan bu isyanlar, Anadolu’daki çeşitli bölgelerde ve II. Mahmud döneminde de devam etmiştir. Celali İsyanları, Osmanlı Devleti’nin iç karışıklıklarla uğraşmasına ve merkezi otoritenin zayıflamasına neden olmuştur.
Bu dönemde yaşanan isyanları daha iyi anlatabilmek için aşağıda bir tablo yer alıyor:
| İsyanın Adı | Yıl | Yer |
|—|—|—|
| Bohemya İsyancıları | 1618 | Bohemya |
| Parlamento İsyanı | 1642-1651 | İngiltere |
| Celali İsyanları | 1600’ler-1700’ler | Osmanlı İmparatorluğu |
Bu tablodaki bilgiler, 17. yüzyılda yaşanan isyanlara ilişkin bazı örnekleri göstermektedir. Bu isyanlar, o dönemdeki toplumsal ve siyasi gerilimlerin sonucu olarak ortaya çıkmış ve dönemin tarih akışında önemli bir yer tutmuştur.
